1 |
serek |
1.1 |
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//IETF//DTD HTML 2.0//EN"> |
2 |
|
|
<HTML LANG="pl"> |
3 |
|
|
<HEAD> |
4 |
|
|
<TITLE>Mylące słowa i sformułowania, których lepiej unikać |
5 |
|
|
- Projekt GNU - Free Software Foundation (FSF)</TITLE> |
6 |
|
|
<META http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> |
7 |
wkotwica |
1.2 |
<LINK REV="made" HREF="mailto:webmasters@www.gnu.org"> |
8 |
|
|
<LINK REV="translated" HREF="mailto:web-translators-pl@www.gnu.org"> |
9 |
|
|
<!-- transl.: wkotwica --> |
10 |
|
|
|
11 |
serek |
1.1 |
<META content="GNU, FSF, Free Software Foundation, Linux, Copyleft" |
12 |
|
|
http-equiv=Keywords> |
13 |
|
|
</HEAD> |
14 |
|
|
<BODY aLink=#ff0000 bgColor=#ffffff link=#1f00ff text=#000000 vLink=#9900dd> |
15 |
|
|
|
16 |
|
|
<H3>Mylące lub nacechowane słowa i sformułowania, których lepiej unikać</H3> |
17 |
|
|
<P> |
18 |
|
|
<A href="/graphics/philosophicalgnu.html"> |
19 |
wkotwica |
1.2 |
<IMG src="/graphics/philosophical-gnu-sm.jpg" |
20 |
serek |
1.1 |
alt=" [rysunek: filozofująca GNU] " |
21 |
|
|
width="160" height="200"></A> |
22 |
|
|
|
23 |
|
|
<!-- Please keep this list alphabetical --> |
24 |
|
|
[ |
25 |
|
|
<A href="/philosophy/words-to-avoid.html">Angielski</A> |
26 |
|
|
| <A href="/philosophy/words-to-avoid.fr.html">Francuski</A> |
27 |
|
|
| <A href="/philosophy/words-to-avoid.ja.html">Japoński</A> |
28 |
wkotwica |
1.2 |
| <A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html">Polski</A> |
29 |
serek |
1.1 |
| <A href="/philosophy/words-to-avoid.ru.html">Rosyjski</A> |
30 |
|
|
| <A href="/philosophy/words-to-avoid.es.html">Hiszpański</A> |
31 |
|
|
] |
32 |
|
|
<P> |
33 |
|
|
<HR> |
34 |
|
|
<P> |
35 |
|
|
Jest kilka wyrazów i sformułowań, których radzimy unikać, albo dlatego że |
36 |
|
|
są niejednoznaczne, albo gdyż sugerują słuszność poglądów, z którymi |
37 |
|
|
<!-- they imply an opinion that we hope you may not entirely agree with. --> |
38 |
|
|
zapewne, mamy nadzieję, nie w pełni się zgadzasz. |
39 |
|
|
|
40 |
|
|
<P> |
41 |
|
|
<A href="/philosophy/philosophy.html">Inne teksty</A> |
42 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#Commercial" |
43 |
serek |
1.1 |
name=TOCCommercial>Komercyjny</A>'' |
44 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#ForFree" |
45 |
serek |
1.1 |
name=TOCForFree>Za darmo</A>'' |
46 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#Freeware" |
47 |
serek |
1.1 |
name=TOCFreeware>Freeware</A>'' |
48 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#GiveAwaySoftware" |
49 |
serek |
1.1 |
name=TOCGiveAwaySoftware>Rozdawać programy</A>'' |
50 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#IntellectualProperty" |
51 |
serek |
1.1 |
name=TOCIntellectualProperty>Intelektualna własność</A>'' |
52 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#Piracy" |
53 |
serek |
1.1 |
name=TOCPiracy>Piracy</A>'' |
54 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#Protection" |
55 |
serek |
1.1 |
name=TOCProtection>Ochrona</A>'' |
56 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#SellSoftware" |
57 |
serek |
1.1 |
name=TOCSellSoftware>Sprzedawać programy</A>'' |
58 |
wkotwica |
1.2 |
| ,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#Theft" |
59 |
serek |
1.1 |
name=TOCTheft>Kradzież</A>'' |
60 |
|
|
| <A href="/philosophy/philosophy.html">Inne teksty</A> |
61 |
|
|
<P> |
62 |
|
|
Zobacz też <A href="/philosophy/categories.html">Categories of Free Software |
63 |
|
|
(18k znaków)</A>. |
64 |
|
|
|
65 |
|
|
<P> |
66 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCCommercial" |
67 |
serek |
1.1 |
name=Commercial>Komercyjny (commercial)</A>''</H4> |
68 |
|
|
Proszę nie używać ,,komercyjny'' jako synonimu ,,nie będący wolnym''. |
69 |
|
|
<!-- That confuses two entirely different issues --> |
70 |
|
|
Jest to mieszanie dwu zupełnie różnych kwestii. |
71 |
|
|
<P> |
72 |
|
|
Program jest komercyjny jeśli został opracowany w ramach działalności |
73 |
|
|
gospodarczej. Program komercyjny może być wolny albo nie, zależnie |
74 |
|
|
od licencji. Podobnie, program opracowany przez uczelnię czy osobę prywatną |
75 |
|
|
może być wolnym programem lub nie. Oba te zagadnienia, jaki rodzaj podmiotu |
76 |
|
|
stworzył program i jakie wolności, prawa mają jego użytkownicy, są od siebie |
77 |
|
|
niezależne. |
78 |
|
|
<P> |
79 |
|
|
W pierwszym dziesięcioleciu działalności Free Software Movement, pakiety |
80 |
|
|
wolnego oprogramowania były niemal zawsze niekomercyjne. Składniki systemu |
81 |
|
|
operacyjnego GNU/Linux zostały stworzone przez osoby prywatne lub organizacje |
82 |
|
|
nonprofit, takie jak FSF i uniwersytety. Jednak w latach 90-tych zaczęło się |
83 |
|
|
pojawiać wolne oprogramowanie komercyjne. |
84 |
|
|
<P> |
85 |
|
|
Wolne oprogramowanie komercyjne jest wkładem na rzecz naszej wspólnoty, |
86 |
|
|
więc powinniśmy zachęcać do jego powstawania. Jednak można się spodziewać, |
87 |
|
|
iż ludzie, którzy sądzą, że ,,komercyjny'' znaczy ,,nie jest wolny'' przyjmą, |
88 |
|
|
<!-- the idea is self-contradictory --> |
89 |
|
|
że samo to pojęcie jest wewnętrznie sprzeczne, i odrzucą je z powodu |
90 |
|
|
nieporozumienia. |
91 |
|
|
Uważajmy, by nie stosować słowa ,,komercyjny'' w taki sposób. |
92 |
|
|
|
93 |
|
|
<P> |
94 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCForFree" |
95 |
serek |
1.1 |
name=ForFree>Za darmo (for free)</A>''</H4> |
96 |
|
|
(<EM>Od tłumacza:</EM> Opisany niżej problem nie występuje w języku polskim, |
97 |
|
|
gdyż pojęcie ,,wolny'', ,,swobodny'' jest ewidentnie różne od ,,bezpłatny'', |
98 |
|
|
,,darmowy''. |
99 |
|
|
Niemniej, w związku z nagminnym nazywaniem wolnego oprogramowania |
100 |
|
|
programami darmowymi i pojawiającymi się stąd oskarżeniami, że programistów |
101 |
|
|
chce się pozbawić pieniędzy na chlebuś za ich pracę, warto przeczytać.) |
102 |
|
|
<P> |
103 |
|
|
Jeśli chcesz powiedzieć, że jakiś program jest wolnym oprogramowaniem, |
104 |
|
|
nie mów, proszę, że jest dostępny ,,za darmo'', ,,bezpłatnie'' |
105 |
|
|
(,,for free''). Określenie to znaczy konkretnie ,,po cenie zerowej'' |
106 |
|
|
(,,for zero price''). Wolne oprogramowanie to kwestia wolności, nie ceny. |
107 |
|
|
<P> |
108 |
|
|
Kopie wolnych programów są często dostępne za darmo -- na przykład, |
109 |
|
|
do ściągnięcia poprzez FTP. Jednak są też kopie wolnego oprogramowania |
110 |
|
|
rozprowadzane za pieniędze na CD-ROM-ach. Równocześnie zdarzają się programy |
111 |
|
|
objęte prawem własności (proprietary software) rozprowadzane bez opłat |
112 |
|
|
dla niektórych użytkowników. |
113 |
|
|
<P> |
114 |
|
|
Dla uniknięcia nieporozumień, mówimy, że program jest dostępny |
115 |
|
|
,,jako wolne oprogramowanie'' (,,as free software''). |
116 |
|
|
|
117 |
|
|
<P> |
118 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCFreeware" |
119 |
serek |
1.1 |
name=Freeware>Freeware</A>''</H4> |
120 |
|
|
Proszę nie używać terminu ,,freeware'' jako synominu pojęcia |
121 |
|
|
,,free software''. Słowa ,,freeware'' w latach 80-tych często używano |
122 |
|
|
na określenie programów wydanych jedynie w postaci wykonywalnej, bez |
123 |
|
|
dostępnego kodu źródłowego. Obecnie termin ten nie ma żadnej konkretnej, |
124 |
|
|
uzgodnionej definicji. |
125 |
|
|
<P> |
126 |
|
|
Ponadto, jeśli używasz języka innego niż angielski, spróbuj proszę unikać |
127 |
|
|
zapożyczania angielskich słów, jak np. "free software" czy "freeware". |
128 |
|
|
Próbuj korzystać z mniej niejednoznacznych sformułowań, jakie występują |
129 |
|
|
w Twoim języku, np. |
130 |
|
|
<P> |
131 |
|
|
<UL> |
132 |
|
|
<LI>hebrajski: tochna hofshit |
133 |
|
|
<LI>francuski: logiciel libre |
134 |
|
|
<LI>niemiecki: freie Software |
135 |
|
|
<LI>rosyjski: svobodny programy |
136 |
|
|
<LI>chiński: zi4you2 ruan3jian4 |
137 |
|
|
<LI>japoński: jiyuu [na] sofuto |
138 |
|
|
<LI>esperanto: libera programaro |
139 |
|
|
<LI>szwedzki: fri programvara |
140 |
|
|
<LI>holenderski: vrije software |
141 |
|
|
<LI>polski: wolne oprogramowanie |
142 |
|
|
</LI></UL> |
143 |
|
|
<P> |
144 |
|
|
Korzystając ze słowa we własnym języku pokazujesz, że naprawdę odwołujesz |
145 |
|
|
<!-- not just parroting --> |
146 |
|
|
się do wolności, a nie tylko powtarzasz jakieś obce pojęcia marketingowe. |
147 |
|
|
Odwoływanie się do wolności może dla twoich rodaków na pierwszy rzut oka |
148 |
|
|
<!-- disturbing to your countrymen --> |
149 |
|
|
wyglądać dziwnie czy niepokojąco, ale wkrótce się to tego przyzwyczają |
150 |
|
|
i dzięki temu zrozumieją faktyczne przesłanie wolnego oprogramowania. |
151 |
|
|
|
152 |
|
|
<P> |
153 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCGiveAwaySoftware" |
154 |
serek |
1.1 |
name=GiveAwaySoftware>Rozdawać programy</A>''</H4> |
155 |
|
|
<!-- It's misleading to use the term --> |
156 |
|
|
Używanie określenia ,,rozdawać'' w znaczeniu ,,rozpowszechniać program |
157 |
|
|
jako wolne oprogramowanie'' wprowadza w błąd. Występuje tu ten sam problem, |
158 |
|
|
co przy ,,darmowości'': sugeruje ono, że chodzi nam o cenę, nie o wolność. |
159 |
|
|
Można uniknąć mylącego terminu mówiąc ,,wypuścić jako wolny program''. |
160 |
|
|
|
161 |
|
|
<P> |
162 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCIntellectualProperty" |
163 |
serek |
1.1 |
name=IntellectualProperty>Intelektualna własność (intellectual property)</A>''</H4> |
164 |
|
|
Wydawcy i prawnicy lubią opisywać prawo autorskie jako ,,własność |
165 |
|
|
intelektualną''. Termin ten zawiera ukryte założenie: że najbardziej |
166 |
|
|
naturalny sposób rozważania kwestii praw autorskich opiera się na analogii |
167 |
|
|
z fizycznymi obiektami i naszym pojmowaniu ich jako o własności. |
168 |
|
|
<P> |
169 |
|
|
Jednak przedstawiona analogia traci z pola widzenia zasadniczą różnicę |
170 |
|
|
pomiędzy obiektami materialnymi a informacją: informację można powielać |
171 |
|
|
i dzielić się nią niemal bez żadnego wysiłku, podczas gdy nie da się tak |
172 |
|
|
zrobić z obiektami materialnymi. Oparcie swojego rozumowania na podobnej |
173 |
|
|
analogii jest równoznaczne z ignorowaniem tej różnicy. |
174 |
|
|
<P> |
175 |
|
|
Nawet system prawny USA nie akceptuje w pełni tej analogii, gdyż nie traktuje |
176 |
|
|
praw autorskich tak samo, jak praw własności do obiektów fizycznych. |
177 |
|
|
<P> |
178 |
|
|
Jeśli nie chcesz ograniczać się do tego sposobu myślenia, najlepiej unikać |
179 |
|
|
stosowania określenia ,,intelektualna własność'' zarówno w słowach, |
180 |
|
|
jak i w myślach. |
181 |
|
|
<P> |
182 |
|
|
Innym kłopotem z ,,intelektualną własnością'' jest to, że jest to próba |
183 |
|
|
uogólnienia kilku odrębnych systemów prawnych, wśród których jest prawo |
184 |
|
|
autorskie, patenty i znaki handlowe, kt˘re bardziej się od siebie różnią |
185 |
|
|
niż są podobne. Jeśli nie zdarzyło ci się studiować tych gałęzi prawa |
186 |
|
|
<!-- lumping them together --> |
187 |
|
|
i nie znasz różnic, wrzucanie ich do jednego worka |
188 |
|
|
z pewnością doprowadzi cię do błędnych uogólnień. |
189 |
|
|
<P> |
190 |
|
|
Dla uniknięcia nieporozumień, najlepiej nie szukać innych sposobów wyrażenia |
191 |
|
|
,,intelektualnej własności''. Powinniśmy zamiast tego mówić o prawach |
192 |
|
|
autorskich, patentach czy innym konkretnym systemie prawnym. |
193 |
|
|
|
194 |
|
|
<P> |
195 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCPiracy" |
196 |
serek |
1.1 |
name=Piracy>Piractwo</A>''</H4> |
197 |
|
|
Wydawcy często nazywają zabronione kopiowanie ,,piractwem''. Tym samym |
198 |
|
|
<!-- In this way, they imply --> |
199 |
|
|
insynuują, że nielegalne kopiowanie jest etycznie równoważne atakowaniu |
200 |
|
|
statków na morzach, porywaniu i mordowaniu ludzi nimi płynących. |
201 |
|
|
<P> |
202 |
|
|
Jeśli nie uważasz nielegalnego kopiowania za to samo, |
203 |
|
|
<!-- is just like --> |
204 |
|
|
co porwanie czy morderstwo, zapewne wolał będziesz nie używać słowa |
205 |
|
|
,,piractwo'', by je opisać. Istnieją zamiast niego określenia neutralne, |
206 |
|
|
jak ,,zabronione kopiowanie'' (,,prohibited copying'') czy ,,bezprawne |
207 |
|
|
kopiowanie'' (,,unauthorized copying''). Niektórzy z nas mogą nawet woleć |
208 |
|
|
skorzystać z pozytywnie nacechowanego określenia, jak na przykład |
209 |
|
|
,,podzielić się informacją z sąsiadem''. |
210 |
|
|
|
211 |
|
|
<P> |
212 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCProtection" |
213 |
serek |
1.1 |
name=Protection>Ochrona</A>''</H4> |
214 |
|
|
Prawnicy wydawców uwielbiają stosować termin ,,ochrona'', opisując prawa |
215 |
|
|
<!-- word carries the implication of preventing destruction --> |
216 |
|
|
autorskie. To słowo zawiera sugestię zapobiegania zniszczeniu lub cierpieniom, |
217 |
|
|
a tym samym zachęca ludzi do identyfikowania się z właścicielem i wydawcą, |
218 |
|
|
którzy czerpią korzyści z praw autorskich, nie zaś z użytkownikami, którzy |
219 |
|
|
są przez nie ograniczani. |
220 |
|
|
<P> |
221 |
|
|
Łatwo uniknąć ,,ochrony'' i korzystać w zamian z neutralnych określeń. |
222 |
|
|
Na przykład, zamiast ,,Ochrona praw autorskich działa bardzo długo'' |
223 |
|
|
(,,Copyright protection lasts a very long time''), można powiedzieć |
224 |
|
|
,,Prawa autorskie działają bardzo długo'' |
225 |
|
|
(,,Copyright lasts a very long time''). |
226 |
|
|
|
227 |
|
|
<P> |
228 |
|
|
Jeśli zamierzasz skrytykować prawa autorskie, a nie je popierać, możesz |
229 |
|
|
użyć sformułowania ,,ograniczenia wynikające z [systemu] praw autorskich'' |
230 |
|
|
(,,copyright restrictions''). |
231 |
|
|
|
232 |
|
|
<P> |
233 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCSellSoftware" |
234 |
serek |
1.1 |
name=SellSoftware>Sprzedawać programy (sell software)</A>''</H4> |
235 |
|
|
Termin ,,sprzedawać oprogramowanie'' jest niejednoznaczny. |
236 |
|
|
Ściśle mówiąc, wymiana kopii wolnego programu na pewną sumę pieniędzy jest |
237 |
|
|
,,sprzedażą''. Jednak ludzie zwykle kojarzą pojęcie ,,sprzedaży'' |
238 |
|
|
z nakładanymi prawami własności ograniczeniami w dalszym użytkowaniu programu. |
239 |
|
|
Możesz być precyzyjniejszy, i zapobiegać nieporozumieniom, mówiąc albo |
240 |
|
|
o ,,rozpowszechnianiu kopii programu za opłatą'' (,,distributing copies |
241 |
|
|
of a program for a fee'') albo o ,,wymaganiu opłaty za nałożone prawami |
242 |
|
|
własności ograniczenia w korzystaniu z programu'' |
243 |
|
|
(,,imposing proprietary restrictions on the use of a program''), |
244 |
|
|
zależnie od tego, co masz na myśli. |
245 |
|
|
<P>Zobacz <A href="/philosophy/selling.html">Selling Free Software</A> |
246 |
|
|
gdzie dokładniej omówiono to zagadnienie. |
247 |
|
|
|
248 |
|
|
<P> |
249 |
wkotwica |
1.2 |
<H4>,,<A href="/philosophy/words-to-avoid.pl.html#TOCTheft" |
250 |
serek |
1.1 |
name=Theft>Kradzież</A>''</H4> |
251 |
|
|
Apologeci praw autorskich często używają słów takich jak ,,ukradziony'' |
252 |
|
|
czy ,,kradzież'', do opisania naruszenia praw autorskich. Równocześnie |
253 |
|
|
chcą byśmy uważali system prawny za autorytet etyczny: jeśli kopiowanie |
254 |
|
|
jest zakazane, to musi być złe. |
255 |
|
|
<P> |
256 |
|
|
W związku z tym należy zauważyć, że system prawny (co najmniej w USA) odrzuca |
257 |
|
|
ideę, by złamanie praw autorskich było ,,kradzieżą''. Obrońcy praw autorskich |
258 |
|
|
używający terminów w rodzaju ,,skradziony'' fałszywie przedstawiają opinię |
259 |
|
|
<!-- the authority --> |
260 |
|
|
autorytetu, na który sami się powołują. |
261 |
|
|
<P> |
262 |
|
|
Pogląd, że prawo decyduje o tym, co dobre, a co złe, jest z gruntu błędny. |
263 |
|
|
Prawa są, w najlepszym razie, próbą osiągnięcia sprawiedliwości. |
264 |
|
|
Mówienie, że prawa wyznaczają sprawiedliwość czy normy etyczne jest |
265 |
|
|
stawianiem rzeczy na głowie. |
266 |
|
|
<P> |
267 |
|
|
<HR> |
268 |
|
|
Zobacz też <A href="/philosophy/categories.html">Categories of Free Software |
269 |
|
|
(18k znaków)</A>. |
270 |
|
|
<HR> |
271 |
|
|
|
272 |
|
|
<H4><A href="/philosophy/philosophy.html">Inne teksty</A></H4> |
273 |
|
|
<HR> |
274 |
|
|
Powrót do <A href="/home.html">strony głównej GNU</A>. |
275 |
|
|
<P> |
276 |
wkotwica |
1.3 |
Zapytania dotyczące FSF i GNU proszę przesyłać na adres: |
277 |
serek |
1.1 |
<A href="mailto:gnu@gnu.org"><EM>gnu@gnu.org</EM></A>. |
278 |
|
|
Istnieją także |
279 |
|
|
<A href="/home#ContactInfo">inne sposoby skontaktowania się</A> z FSF. |
280 |
|
|
<P> |
281 |
|
|
Komentarze na temat tych stron proszę przesyłać na adres |
282 |
|
|
<A href="mailto:webmasters@www.gnu.org"><EM>webmasters@www.gnu.org</EM></A>, |
283 |
|
|
inne pytania - do <A href="mailto:gnu@gnu.org"><EM>gnu@gnu.org</EM></A>. |
284 |
|
|
<P> |
285 |
wkotwica |
1.3 |
Copyright (C) 1996, 1997, 1998, 1999, 2001 Free Software Foundation, Inc., |
286 |
|
|
59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111, USA |
287 |
serek |
1.1 |
<P> |
288 |
|
|
Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any |
289 |
|
|
medium, provided this notice is preserved. |
290 |
|
|
<P> |
291 |
|
|
Zezwala się na kopiowanie bez zmian i rozpowszechnianie całości tego artykułu |
292 |
|
|
dowolnym sposobem, pod warunkiem zachowania niniejszego zezwolenia. |
293 |
|
|
<P> |
294 |
wkotwica |
1.2 |
Updated: |
295 |
|
|
<!-- hhmts start --> |
296 |
wkotwica |
1.3 |
$Date: 2001/08/12 17:55:58 $ $Author: wkotwica $ |
297 |
wkotwica |
1.2 |
<!-- hhmts end --> |
298 |
serek |
1.1 |
<HR> |
299 |
|
|
</BODY></HTML> |