1 |
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" --> |
2 |
|
3 |
<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> |
4 |
<!-- Parent-Version: 1.96 --> |
5 |
<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> |
6 |
<!--#set var="TAGS" value="essays laws copyright" --> |
7 |
<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> |
8 |
|
9 |
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> |
10 |
<title>Vrijheid of auteursrecht? (Oude versie) - GNU-project - Free Software |
11 |
Foundation</title> |
12 |
|
13 |
<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" --> |
14 |
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> |
15 |
<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.nl.html" --> |
16 |
<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> |
17 |
<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> |
18 |
<div class="article reduced-width"> |
19 |
|
20 |
<h2>Vrijheid of auteursrecht? (Oude versie)</h2> |
21 |
|
22 |
<address class="byline">door Richard Stallman</address> |
23 |
|
24 |
<div class="infobox"> |
25 |
<p>Er is een <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">nieuwere |
26 |
versie</a> van dit artikel.</p> |
27 |
</div> |
28 |
<hr class="thin" /> |
29 |
|
30 |
<div class="introduction"> |
31 |
<p> |
32 |
De mooie nieuwe wereld van e-boeken: geen tweedehands boekwinkels meer, niet |
33 |
meer uitlenen aan vrienden, niet meer lenen van de bibliotheek, geen aankoop |
34 |
meer zonder bankpas zodat men weet wat je leest. Zelfs het lezen van een |
35 |
e-boek zonder toestemming is een vergrijp. |
36 |
</p> |
37 |
</div> |
38 |
|
39 |
<p> |
40 |
Eens, ten tijde van de drukpers, werd een industriële regeling van |
41 |
kracht voor het schrijven en publiceren. Dat heette het auteursrecht. Het |
42 |
doel daarvan was om het aantal publicaties van geschreven werk te |
43 |
vergroten. Het systeem bestond eruit dat uitgevers toestemming kregen van |
44 |
auteurs om hun recente werken te dupliceren.</p> |
45 |
|
46 |
<p> |
47 |
Lezers hadden geen reden tot klagen, het auteursrecht legde slechts de |
48 |
publicatie aan banden, niet de dingen die een lezer kon doen. Wanneer dit de |
49 |
prijs van een boek licht verhoogde maakte dat niet uit, het was maar |
50 |
geld. Het auteursrecht diende een maatschappelijk doel, zoals dit was |
51 |
bedoeld, met weinig gevolgen voor het lezend publiek. Het was in die dagen |
52 |
een goede regeling.</p> |
53 |
|
54 |
<p> |
55 |
Toen kwam er een nieuwe manier van verspreiding: computers en netwerken. Het |
56 |
voordeel van digitale informatietechnologie is dat het het kopiëren en |
57 |
wijzigen van informatie, waaronder software, muziekopnamen en boeken, |
58 |
gemakkelijk maakt. Netwerken gaven verder toegang tot allerlei |
59 |
gegevens— een soort informatie-utopia.</p> |
60 |
|
61 |
<p> |
62 |
Maar er was één obstakel: het auteursrecht. Lezers die hun |
63 |
computers gebruikten om publicaties te delen waren technisch gesproken in |
64 |
overtreding van het auteursrecht. De wereld was veranderd. En wat eens een |
65 |
industriële regeling voor uitgevers was, werd nu een beperking voor het |
66 |
publiek waar de regeling voor bedoeld was.</p> |
67 |
|
68 |
<p> |
69 |
Binnen een democratie wordt een beperking op populaire, normale en nuttige |
70 |
bezigheden snel versoepeld. Maar de uiterst machtige uitgeverslobby wilde |
71 |
kostte wat kost dit voordeel voor de samenleving bestrijden en vonden in het |
72 |
auteursrecht een sterk wapen. Onder druk van de uitgevers werd het |
73 |
auteursrecht niet versoepeld maar juist aangehaald voor de nieuwe situatie |
74 |
en maakten overheden dit recht strenger dan ooit, met harde straffen voor |
75 |
diegenen die ze betrapten op het delen van informatie.</p> |
76 |
|
77 |
<p> |
78 |
Maar dat was niet alles. Computers kunnen een machtig wapen zijn wanneer een |
79 |
handvol mensen wil bepalen wat alle anderen met een computer kunnen doen. |
80 |
Uitgevers brachten dit in praktijk door mensen te dwingen alleen bepaalde |
81 |
software te gebruiken voor het kijken van video's en het lezen van |
82 |
electronische boeken. Dit geeft ze ongehoorde macht: ze kunnen lezers |
83 |
dwingen te betalen en zich te identificeren, ieder keer dat ze een boek |
84 |
lezen!</p> |
85 |
|
86 |
<p> |
87 |
Dat is de natte droom van iedere uitgever en dus overreedde ze de |
88 |
Amerikaanse overheid om de Digital Millennium Copyright Act van 1998 aan te |
89 |
nemen. Deze wet geeft ze absolute macht over alles wat een lezer zou kunnen |
90 |
doen met een electronisch boek. Zelfs het lezen zonder toestemming is een |
91 |
vergrijp!</p> |
92 |
|
93 |
<p> |
94 |
We hebben nog steeds de oude vrijheden met papieren boeken. Maar wanneer |
95 |
electronische boeken de gedrukte exemplaren gaan vervangen zal deze |
96 |
uitzondering ons weinig helpen. Met “electronische inkt”, die |
97 |
het mogelijk maakt om tekst te vervangen op ogenschijnlijk gedrukt papier |
98 |
wordt zelfs de krant vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaak |
99 |
meer; nooit meer een boek aan je vrienden uitlenen; nooit meer lenen van de |
100 |
openbare bibliotheek—geen “gaten” meer waardoor je iemand |
101 |
de kans zou kunnen geven iets toch gratis te lezen. (En, afgaand op de |
102 |
advertenties voor Microsoft Reader, ook nooit meer anoniem een boek |
103 |
aanschaffen). Dat is de wereld die uitgevers ons wensen.</p> |
104 |
|
105 |
<p> |
106 |
Waarom is er zo weinig openbaar debat over zulke enorme veranderingen? De |
107 |
meeste burgers kunnen nog niet echt bevatten wat de politieke gevolgen zijn |
108 |
van deze futuristische technologie. Burgers zijn trouwens sowieso opgevoed |
109 |
met het idee dat het auteursrecht er is om rechthebbenden te |
110 |
“beschermen”, met de impliciete aanname dat het maatschappelijk |
111 |
belang niet telt. (De misleidende term “<a |
112 |
href="/philosophy/not-ipr.html"> intellectueel eigendom</a>” draagt |
113 |
hier ook aan bij; ook wekt het de suggestie dat meerdere totaal |
114 |
verschillende wetten, zoals auteursrecht en patentrecht, over hetzelfde |
115 |
gaan.)</p> |
116 |
|
117 |
<p> |
118 |
Maar wanneer de gemeenschap kennis maakt met electronische boeken en het |
119 |
regime ontdekt dat de uitgevers voor ons bedacht hebben zal de weerstand |
120 |
komen. Mensen zullen dit juk niet eeuwig accepteren.</p> |
121 |
|
122 |
<p> |
123 |
De uitgevers proberen ons wijs te maken dat alleen een streng auteursrecht |
124 |
kunst nog levend kan houden. Maar we hebben geen auteursrechtenoorlog nodig |
125 |
om meer publicaties te bewerkstelligen; zoals de Grateful Dead al bewees is |
126 |
het kopiëren onder fans geen probleem voor een artiest. (In 2007 |
127 |
verdiende Radiohead miljoenen door fans aan te moedigen het album te |
128 |
kopiëren en te betalen wat ze er voor over hadeden; een aantal jaren |
129 |
voordat Stephen King honderdduizenden verdiende met een e-boek dat mensen |
130 |
konden kopiëren.) Door het kopiëren van electronische boeken |
131 |
legaal te maken, kunnen we het auteursrecht weer terugbrengen tot de |
132 |
industriële regeling die het eens was.</p> |
133 |
|
134 |
<p> |
135 |
Voor sommige geschriften zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor |
136 |
universitaire publicaties zou iedereen gestimuleerd moeten worden om ze |
137 |
online te zetten; dit zal het behoud van universitaire publicaties ten goede |
138 |
komen en ze meer toegankelijk maken. Voor instructieboeken en referenties |
139 |
zou publicatie van aangepaste werken ook moeten worden gelegaliseerd, dat is |
140 |
goed voor de vooruitgang.</p> |
141 |
|
142 |
<p> |
143 |
Uiteindelijk, wanneer de techniek om kleine betalingen te doen |
144 |
geperfectioneerd is, zal de hele reden voor beperking op het kopiëren |
145 |
komen te vervallen. Wanneer je een boek leuk vindt en er verschijnt een |
146 |
scherm op je computer met de vraag “Klik hier om de auteur een dollar |
147 |
te geven”, zou je dan niet klikken? Boeken en muziek onder |
148 |
auteursrecht, waar het het kopiëren betreft, worden daarmee totaal |
149 |
overbodig. En geen moment te vroeg!</p> |
150 |
</div> |
151 |
|
152 |
<div class="translators-notes"> |
153 |
|
154 |
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> |
155 |
</div> |
156 |
</div> |
157 |
|
158 |
<!-- for id="content", starts in the include above --> |
159 |
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> |
160 |
<div id="footer" role="contentinfo"> |
161 |
<div class="unprintable"> |
162 |
|
163 |
<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a |
164 |
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a |
165 |
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de |
166 |
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a |
167 |
href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> |
168 |
|
169 |
<p> |
170 |
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, |
171 |
replace it with the translation of these two: |
172 |
|
173 |
We work hard and do our best to provide accurate, good quality |
174 |
translations. However, we are not exempt from imperfection. |
175 |
Please send your comments and general suggestions in this regard |
176 |
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> |
177 |
|
178 |
<web-translators@gnu.org></a>.</p> |
179 |
|
180 |
<p>For information on coordinating and contributing translations of |
181 |
our web pages, see <a |
182 |
href="/server/standards/README.translations.html">Translations |
183 |
README</a>. --> |
184 |
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor |
185 |
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a |
186 |
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> |
187 |
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations |
188 |
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze |
189 |
website.</p> |
190 |
</div> |
191 |
|
192 |
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to |
193 |
files generated as part of manuals) on the GNU web server should |
194 |
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this |
195 |
without talking with the webmasters or licensing team first. |
196 |
Please make sure the copyright date is consistent with the |
197 |
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the |
198 |
document was modified, or published. |
199 |
|
200 |
If you wish to list earlier years, that is ok too. |
201 |
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying |
202 |
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable |
203 |
year, i.e., a year in which the document was published (including |
204 |
being publicly visible on the web or in a revision control system). |
205 |
|
206 |
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers |
207 |
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> |
208 |
<p>Copyright © 1999, 2021 Richard Stallman</p> |
209 |
|
210 |
<p>Deze pagina is uitgebracht onder de <a rel="license" |
211 |
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative |
212 |
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> |
213 |
|
214 |
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> |
215 |
<div class="translators-credits"> |
216 |
|
217 |
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> |
218 |
</div> |
219 |
|
220 |
<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> |
221 |
Bijgewerkt: |
222 |
|
223 |
$Date: 2021/09/16 16:56:20 $ |
224 |
|
225 |
<!-- timestamp end --> |
226 |
</p> |
227 |
</div> |
228 |
</div> |
229 |
<!-- for class="inner", starts in the banner include --> |
230 |
</body> |
231 |
</html> |