| 1 |
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/freedom-or-copyright-old.en.html" --> |
| 2 |
|
| 3 |
<!--#include virtual="/server/header.nl.html" --> |
| 4 |
<!-- Parent-Version: 1.96 --> |
| 5 |
<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> |
| 6 |
<!--#set var="TAGS" value="essays laws copyright" --> |
| 7 |
<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> |
| 8 |
|
| 9 |
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> |
| 10 |
<title>Vrijheid of auteursrecht? (Oude versie) - GNU-project - Free Software |
| 11 |
Foundation</title> |
| 12 |
|
| 13 |
<!--#include virtual="/philosophy/po/freedom-or-copyright-old.translist" --> |
| 14 |
<!--#include virtual="/server/banner.nl.html" --> |
| 15 |
<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.nl.html" --> |
| 16 |
<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> |
| 17 |
<!--#include virtual="/server/top-addendum.nl.html" --> |
| 18 |
<div class="article reduced-width"> |
| 19 |
|
| 20 |
<h2>Vrijheid of auteursrecht? (Oude versie)</h2> |
| 21 |
|
| 22 |
<address class="byline">door Richard Stallman</address> |
| 23 |
|
| 24 |
<div class="infobox"> |
| 25 |
<p>Er is een <a href="/philosophy/freedom-or-copyright.html">nieuwere |
| 26 |
versie</a> van dit artikel.</p> |
| 27 |
</div> |
| 28 |
<hr class="thin" /> |
| 29 |
|
| 30 |
<div class="introduction"> |
| 31 |
<p> |
| 32 |
De mooie nieuwe wereld van e-boeken: geen tweedehands boekwinkels meer, niet |
| 33 |
meer uitlenen aan vrienden, niet meer lenen van de bibliotheek, geen aankoop |
| 34 |
meer zonder bankpas zodat men weet wat je leest. Zelfs het lezen van een |
| 35 |
e-boek zonder toestemming is een vergrijp. |
| 36 |
</p> |
| 37 |
</div> |
| 38 |
|
| 39 |
<p> |
| 40 |
Eens, ten tijde van de drukpers, werd een industriële regeling van |
| 41 |
kracht voor het schrijven en publiceren. Dat heette het auteursrecht. Het |
| 42 |
doel daarvan was om het aantal publicaties van geschreven werk te |
| 43 |
vergroten. Het systeem bestond eruit dat uitgevers toestemming kregen van |
| 44 |
auteurs om hun recente werken te dupliceren.</p> |
| 45 |
|
| 46 |
<p> |
| 47 |
Lezers hadden geen reden tot klagen, het auteursrecht legde slechts de |
| 48 |
publicatie aan banden, niet de dingen die een lezer kon doen. Wanneer dit de |
| 49 |
prijs van een boek licht verhoogde maakte dat niet uit, het was maar |
| 50 |
geld. Het auteursrecht diende een maatschappelijk doel, zoals dit was |
| 51 |
bedoeld, met weinig gevolgen voor het lezend publiek. Het was in die dagen |
| 52 |
een goede regeling.</p> |
| 53 |
|
| 54 |
<p> |
| 55 |
Toen kwam er een nieuwe manier van verspreiding: computers en netwerken. Het |
| 56 |
voordeel van digitale informatietechnologie is dat het het kopiëren en |
| 57 |
wijzigen van informatie, waaronder software, muziekopnamen en boeken, |
| 58 |
gemakkelijk maakt. Netwerken gaven verder toegang tot allerlei |
| 59 |
gegevens— een soort informatie-utopia.</p> |
| 60 |
|
| 61 |
<p> |
| 62 |
Maar er was één obstakel: het auteursrecht. Lezers die hun |
| 63 |
computers gebruikten om publicaties te delen waren technisch gesproken in |
| 64 |
overtreding van het auteursrecht. De wereld was veranderd. En wat eens een |
| 65 |
industriële regeling voor uitgevers was, werd nu een beperking voor het |
| 66 |
publiek waar de regeling voor bedoeld was.</p> |
| 67 |
|
| 68 |
<p> |
| 69 |
Binnen een democratie wordt een beperking op populaire, normale en nuttige |
| 70 |
bezigheden snel versoepeld. Maar de uiterst machtige uitgeverslobby wilde |
| 71 |
kostte wat kost dit voordeel voor de samenleving bestrijden en vonden in het |
| 72 |
auteursrecht een sterk wapen. Onder druk van de uitgevers werd het |
| 73 |
auteursrecht niet versoepeld maar juist aangehaald voor de nieuwe situatie |
| 74 |
en maakten overheden dit recht strenger dan ooit, met harde straffen voor |
| 75 |
diegenen die ze betrapten op het delen van informatie.</p> |
| 76 |
|
| 77 |
<p> |
| 78 |
Maar dat was niet alles. Computers kunnen een machtig wapen zijn wanneer een |
| 79 |
handvol mensen wil bepalen wat alle anderen met een computer kunnen doen. |
| 80 |
Uitgevers brachten dit in praktijk door mensen te dwingen alleen bepaalde |
| 81 |
software te gebruiken voor het kijken van video's en het lezen van |
| 82 |
electronische boeken. Dit geeft ze ongehoorde macht: ze kunnen lezers |
| 83 |
dwingen te betalen en zich te identificeren, ieder keer dat ze een boek |
| 84 |
lezen!</p> |
| 85 |
|
| 86 |
<p> |
| 87 |
Dat is de natte droom van iedere uitgever en dus overreedde ze de |
| 88 |
Amerikaanse overheid om de Digital Millennium Copyright Act van 1998 aan te |
| 89 |
nemen. Deze wet geeft ze absolute macht over alles wat een lezer zou kunnen |
| 90 |
doen met een electronisch boek. Zelfs het lezen zonder toestemming is een |
| 91 |
vergrijp!</p> |
| 92 |
|
| 93 |
<p> |
| 94 |
We hebben nog steeds de oude vrijheden met papieren boeken. Maar wanneer |
| 95 |
electronische boeken de gedrukte exemplaren gaan vervangen zal deze |
| 96 |
uitzondering ons weinig helpen. Met “electronische inkt”, die |
| 97 |
het mogelijk maakt om tekst te vervangen op ogenschijnlijk gedrukt papier |
| 98 |
wordt zelfs de krant vluchtig. Stel je voor: geen tweedehands boekenzaak |
| 99 |
meer; nooit meer een boek aan je vrienden uitlenen; nooit meer lenen van de |
| 100 |
openbare bibliotheek—geen “gaten” meer waardoor je iemand |
| 101 |
de kans zou kunnen geven iets toch gratis te lezen. (En, afgaand op de |
| 102 |
advertenties voor Microsoft Reader, ook nooit meer anoniem een boek |
| 103 |
aanschaffen). Dat is de wereld die uitgevers ons wensen.</p> |
| 104 |
|
| 105 |
<p> |
| 106 |
Waarom is er zo weinig openbaar debat over zulke enorme veranderingen? De |
| 107 |
meeste burgers kunnen nog niet echt bevatten wat de politieke gevolgen zijn |
| 108 |
van deze futuristische technologie. Burgers zijn trouwens sowieso opgevoed |
| 109 |
met het idee dat het auteursrecht er is om rechthebbenden te |
| 110 |
“beschermen”, met de impliciete aanname dat het maatschappelijk |
| 111 |
belang niet telt. (De misleidende term “<a |
| 112 |
href="/philosophy/not-ipr.html"> intellectueel eigendom</a>” draagt |
| 113 |
hier ook aan bij; ook wekt het de suggestie dat meerdere totaal |
| 114 |
verschillende wetten, zoals auteursrecht en patentrecht, over hetzelfde |
| 115 |
gaan.)</p> |
| 116 |
|
| 117 |
<p> |
| 118 |
Maar wanneer de gemeenschap kennis maakt met electronische boeken en het |
| 119 |
regime ontdekt dat de uitgevers voor ons bedacht hebben zal de weerstand |
| 120 |
komen. Mensen zullen dit juk niet eeuwig accepteren.</p> |
| 121 |
|
| 122 |
<p> |
| 123 |
De uitgevers proberen ons wijs te maken dat alleen een streng auteursrecht |
| 124 |
kunst nog levend kan houden. Maar we hebben geen auteursrechtenoorlog nodig |
| 125 |
om meer publicaties te bewerkstelligen; zoals de Grateful Dead al bewees is |
| 126 |
het kopiëren onder fans geen probleem voor een artiest. (In 2007 |
| 127 |
verdiende Radiohead miljoenen door fans aan te moedigen het album te |
| 128 |
kopiëren en te betalen wat ze er voor over hadeden; een aantal jaren |
| 129 |
voordat Stephen King honderdduizenden verdiende met een e-boek dat mensen |
| 130 |
konden kopiëren.) Door het kopiëren van electronische boeken |
| 131 |
legaal te maken, kunnen we het auteursrecht weer terugbrengen tot de |
| 132 |
industriële regeling die het eens was.</p> |
| 133 |
|
| 134 |
<p> |
| 135 |
Voor sommige geschriften zouden we zelfs verder moeten gaan. Voor |
| 136 |
universitaire publicaties zou iedereen gestimuleerd moeten worden om ze |
| 137 |
online te zetten; dit zal het behoud van universitaire publicaties ten goede |
| 138 |
komen en ze meer toegankelijk maken. Voor instructieboeken en referenties |
| 139 |
zou publicatie van aangepaste werken ook moeten worden gelegaliseerd, dat is |
| 140 |
goed voor de vooruitgang.</p> |
| 141 |
|
| 142 |
<p> |
| 143 |
Uiteindelijk, wanneer de techniek om kleine betalingen te doen |
| 144 |
geperfectioneerd is, zal de hele reden voor beperking op het kopiëren |
| 145 |
komen te vervallen. Wanneer je een boek leuk vindt en er verschijnt een |
| 146 |
scherm op je computer met de vraag “Klik hier om de auteur een dollar |
| 147 |
te geven”, zou je dan niet klikken? Boeken en muziek onder |
| 148 |
auteursrecht, waar het het kopiëren betreft, worden daarmee totaal |
| 149 |
overbodig. En geen moment te vroeg!</p> |
| 150 |
</div> |
| 151 |
|
| 152 |
<div class="translators-notes"> |
| 153 |
|
| 154 |
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> |
| 155 |
</div> |
| 156 |
</div> |
| 157 |
|
| 158 |
<!-- for id="content", starts in the include above --> |
| 159 |
<!--#include virtual="/server/footer.nl.html" --> |
| 160 |
<div id="footer" role="contentinfo"> |
| 161 |
<div class="unprintable"> |
| 162 |
|
| 163 |
<p>Gelieve algemene vragen over FSF & GNU te sturen naar <a |
| 164 |
href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Er zijn ook nog <a |
| 165 |
href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a> met de |
| 166 |
FSF. Foute links en andere correcties graag sturen aan <a |
| 167 |
href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> |
| 168 |
|
| 169 |
<p> |
| 170 |
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, |
| 171 |
replace it with the translation of these two: |
| 172 |
|
| 173 |
We work hard and do our best to provide accurate, good quality |
| 174 |
translations. However, we are not exempt from imperfection. |
| 175 |
Please send your comments and general suggestions in this regard |
| 176 |
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> |
| 177 |
|
| 178 |
<web-translators@gnu.org></a>.</p> |
| 179 |
|
| 180 |
<p>For information on coordinating and contributing translations of |
| 181 |
our web pages, see <a |
| 182 |
href="/server/standards/README.translations.html">Translations |
| 183 |
README</a>. --> |
| 184 |
We doen ons best om goede vertalingen te maken maar staan altijd open voor |
| 185 |
verbeteringen. Suggesties, op- en aanmerkingen sturen aan: <a |
| 186 |
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p> |
| 187 |
<p>Zie <a href="/server/standards/README.translations.html"> Translations |
| 188 |
README</a> voor informatie over het onderhoud van vertalingen op deze |
| 189 |
website.</p> |
| 190 |
</div> |
| 191 |
|
| 192 |
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to |
| 193 |
files generated as part of manuals) on the GNU web server should |
| 194 |
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this |
| 195 |
without talking with the webmasters or licensing team first. |
| 196 |
Please make sure the copyright date is consistent with the |
| 197 |
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the |
| 198 |
document was modified, or published. |
| 199 |
|
| 200 |
If you wish to list earlier years, that is ok too. |
| 201 |
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying |
| 202 |
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable |
| 203 |
year, i.e., a year in which the document was published (including |
| 204 |
being publicly visible on the web or in a revision control system). |
| 205 |
|
| 206 |
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers |
| 207 |
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> |
| 208 |
<p>Copyright © 1999, 2021 Richard Stallman</p> |
| 209 |
|
| 210 |
<p>Deze pagina is uitgebracht onder de <a rel="license" |
| 211 |
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.nl">Creative |
| 212 |
Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal licentie</a>.</p> |
| 213 |
|
| 214 |
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.nl.html" --> |
| 215 |
<div class="translators-credits"> |
| 216 |
|
| 217 |
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> |
| 218 |
</div> |
| 219 |
|
| 220 |
<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> |
| 221 |
Bijgewerkt: |
| 222 |
|
| 223 |
$Date: 2021/09/16 16:56:20 $ |
| 224 |
|
| 225 |
<!-- timestamp end --> |
| 226 |
</p> |
| 227 |
</div> |
| 228 |
</div> |
| 229 |
<!-- for class="inner", starts in the banner include --> |
| 230 |
</body> |
| 231 |
</html> |