1 |
<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/compromise.en.html" --> |
2 |
|
3 |
<!--#include virtual="/server/header.sq.html" --> |
4 |
<!-- Parent-Version: 1.96 --> |
5 |
<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html --> |
6 |
<!--#set var="TAGS" value="essays upholding action" --> |
7 |
<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" --> |
8 |
|
9 |
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! --> |
10 |
<title>Shmangie Kompromisesh Rrënuese - Projekti GNU - Free Software Foundation</title> |
11 |
<style type="text/css" media="print,screen"><!-- |
12 |
.imgleft, .imgright { display: block; height: 4.25em; width: auto; } |
13 |
@media (max-width:25em) { |
14 |
.imgleft, .imgright { float: none; margin: 0 auto; } |
15 |
} |
16 |
--> |
17 |
</style> |
18 |
|
19 |
<!--#include virtual="/philosophy/po/compromise.translist" --> |
20 |
<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" --> |
21 |
<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.sq.html" --> |
22 |
<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE--> |
23 |
<!--#include virtual="/server/top-addendum.sq.html" --> |
24 |
<div class="article reduced-width"> |
25 |
<h2>Shmangie Kompromisesh Rrënuese</h2> |
26 |
|
27 |
<address class="byline">nga Richard Stallman</address> |
28 |
|
29 |
<p class="introduction">Njëzetepesë vjet më parë, <a href="/gnu/initial-announcement.html">më 27 |
30 |
shtator, 1983, njoftova një plan</a> për të krijuar një sistem operativ |
31 |
tërësisht të lirë, të quajtur GNU - sipas “GNU's Not Unix”. Si pjesë e |
32 |
përvjetorit të njëzetepestë të sistemit GNU, kam shkruar këtë artikull se si |
33 |
bashkësia jonë mund të shmangë kompromise rrënuese. Përtej shmangies së |
34 |
kompromiseve të tilla, ka mjaft rrugë me të cilat mund <a |
35 |
href="/help/help.html"> të ndihmoni GNU-në</a> dhe software-in e lirë. Një |
36 |
rrugë është t’i thuhet jo përdorimit të programeve jo të lira apo një |
37 |
dreqshërbimi internetor sa më shpesh që mundeni, ose <a |
38 |
href="/philosophy/saying-no-even-once.html"> qoftë edhe një herë</a>.</p> |
39 |
<hr class="no-display" /> |
40 |
|
41 |
<p>Lëvizja e software-it të lirë synon për një ndryshim shoqëror: <a |
42 |
href="/philosophy/free-sw.html">për ta bërë krejt software-in të lirë</a>, |
43 |
që kështu krejt përdoruesit e software-it të jenë të lirë dhe të mund të |
44 |
jenë pjesë e një bashkësie bashkëpunimi. Çdo program jo i lirë i jep |
45 |
zhvilluesit të tij pushtet të padrejtë mbi përdoruesit. Synimi ynë është |
46 |
t’i japim fund kësaj padrejtësie.</p> |
47 |
|
48 |
<p>Rruga për te liria është <a |
49 |
href="https://www.fsf.org/bulletin/2008/spring/the-last-mile-is-always-the-hardest/"> |
50 |
udhë e gjatë</a>. Do të duhen shumë hapa dhe shumë vite për të arritur në |
51 |
një botë në të cilën të jetë normale për përdoruesit e software-it të lirë |
52 |
të kenë liri. Disa nga këto hapa janë të zorshëm dhe duan sakrificë. Disa |
53 |
prej tyre bëhen më të lehtë, nëse bëjmë kompromise me njerëz që kanë synime |
54 |
të tjera.</p> |
55 |
|
56 |
<img src="/graphics/gplv3-with-text-136x68.png" alt=" [Stemë e GPL-së] " |
57 |
class="imgright" /> |
58 |
|
59 |
<p>Ndaj, <a href="https://www.fsf.org/">Free Software Foundation</a> bën |
60 |
kompromise - madje dhe të mëdha. Për shembull, bëmë kompromise mbi kushtet |
61 |
e lidhura me patentat në versionin 3 të licencës <a |
62 |
href="/licenses/gpl.html">GNU General Public License</a> (GNU GPL), që |
63 |
kështu shoqëri të mëdha të kontribuojnë dhe të shpërndajnë <em>software</em> |
64 |
të mbuluar nga GPLv3, duke sjellë kështu disa patenta nën efektin e këtyre |
65 |
kushteve. </p> |
66 |
|
67 |
<img src="/graphics/lgplv3-with-text-154x68.png" alt=" [Stemë e LGPL-së] " |
68 |
class="imgleft" /> |
69 |
|
70 |
<p>Synimi i <a href="/licenses/lgpl.html">The Lesser GPL</a> është një |
71 |
kompromis: e përdorim në disa biblioteka të lira të caktuara për të lejuar |
72 |
përdorimin e tyre në programe jo të lira, ngaqë mendojmë se ndalimi ligjor i |
73 |
kësaj në fakt do t’i shpjerë zhvilluesit drejt bibliotekash pronësore. |
74 |
Pranojmë dhe instalojmë kod në programe GNU për t’i bërë të funksionojnë me |
75 |
programe të rëndomtë jo të lirë, si dhe dokumentojmë dhe publikojmë këtë në |
76 |
rrugë që nxisin përdoruesit e të fundit të instalojnë të parin, por jo |
77 |
anasjelltas. Përkrahim fushata specifike me të cilat pajtohemi, edhe pse |
78 |
nuk pajtohemi plotësisht me grupe pas tyre.</p> |
79 |
|
80 |
<p>Por hedhim poshtë disa kompromise, edhe pse mjaft të tjerë në bashkësinë |
81 |
tonë janë gati t’i bëjnë. Për shembull, <a |
82 |
href="/distros/free-system-distribution-guidelines.html"> vëmë emrin tonë në |
83 |
krah vetëm të shpërndarjeve GNU/Linux</a> që e kanë rregull të mos |
84 |
përfshijnë <em>software</em> jo të lirë ose që i shpien përdoruesit të |
85 |
instalojnë të tillë. Dalja në krah të shpërndarjeve jo të lira do të ishte |
86 |
një kompromis <abbr title="rrënues (rrënues) mbi. Që sjell shkatërrim ose |
87 |
humbje të rënda, rrënimtar.">rrënues</abbr>.</p> |
88 |
|
89 |
<p>Kompromiset janë rrënuese nëse do të punonin kundër synimeve tonë, në |
90 |
perspektivë afatgjatë. Kjo mund të ndodhë ose në nivelin e ideve, ose në |
91 |
atë të veprimeve.</p> |
92 |
|
93 |
<p>Në nivelin e ideve, kompromise rrënuese janë ato që përforcojnë premisat që |
94 |
kërkojmë të ndryshojmë. Synimi ynë është një botë ku përdoruesit e |
95 |
software-it janë të lirë, por ende sot shumica e përdoruesve të kompjuterit |
96 |
as që njohin një problem lirie. Kanë bërë të tyret vlera të “konsumatorit”, |
97 |
që do të thotë se e gjykojnë çfarëdo programi vetëm nga karakteristikat |
98 |
praktike, bie fjala, çmimi ose lehtësia që ofron.</p> |
99 |
|
100 |
<p>Libri klasik i Dale Carnegie-s për të ndihmuar veten, <cite>Si të Bëni Shokë |
101 |
dhe të Ndikoni Te Njerëzit</cite>, këshillon se rruga më efikase për të |
102 |
bindur dikë të bëjë diçka është t’i paraqiten argumente tërheqëse për vlerat |
103 |
e tij. Ka rrugë përmes të cilave të bëhemi tërheqës kundrejt vlerash |
104 |
konsumi, tipike në shoqërinë tonë. Për shembull, software-i i lirë i marrë |
105 |
falas mund t’u kursejë para përdoruesve. Mjaft programe të lira janë |
106 |
gjithashtu të leverdishëm dhe të qëndrueshëm. Përmendja e këtyre |
107 |
përfitimeve praktike ka dalë me sukses në bindjen e mjaft përdoruesve të |
108 |
adoptojnë programe të ndryshme të lira, disa prej të cilave tanimë janë |
109 |
mjaft të suksesshme.</p> |
110 |
|
111 |
<p>Nëse e shumta e asaj që doni të arrini, është bërja e më shumë vetëve të |
112 |
përdorin ca programe të lira, mund të vendosni të mos flisni mbi konceptin e |
113 |
lirisë dhe të përqendroheni vetëm te përparësitë praktike parë nga |
114 |
këndvështrimi i vlerave të konsumit. Kjo është ajo që bën termi “burim i |
115 |
hapët” dhe retorika përshoqëruar atij.</p> |
116 |
|
117 |
<p>Ky trajtim mund të na shpjerë vetëm pjesërisht te synimi i lirisë. Njerëzit |
118 |
që përdorin <em>software</em> të lirë vetëm pse është me leverdi, do të |
119 |
rrinë në të aq gjatë sa është më me leverdi. Dhe s’do të gjejnë arsye pse |
120 |
të mos përdoren programe pronësore të leverdishme tok me të.</p> |
121 |
|
122 |
<p>Filozofia e burimit të hapët presupozon dhe përpiqet të jetë tërheqëse për |
123 |
vlera të konsumit, i afirmon dhe i përforcon ato. Kjo është arsyeja pse <a |
124 |
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">nuk mbrojmë burimin e |
125 |
hapët.</a></p> |
126 |
|
127 |
<div class="pict narrow"> |
128 |
<img src="/graphics/gnulaptop.png" |
129 |
alt="[Gnu Pezull, me një laptop]" /> |
130 |
</div> |
131 |
|
132 |
<p>Për të rrënjosur një bashkësi plotësisht të lirë dhe për shumë kohë, na |
133 |
duhet të bëjmë më shumë se sa të kemi njerëz që përdorin ca |
134 |
<em>software</em> të lirë. Na duhet të përhapim idenë e gjykimit të |
135 |
software-it (dhe gjërave të tjera) sipas “vlerave të qytetarit”, bazuar në |
136 |
faktin se respekton a jo lirinë dhe bashkësinë e përdoruesve, jo thjesht në |
137 |
lehtësitë që sjell. Atëherë njerëzit s’do të bien në kurthin e një programi |
138 |
pronësor që ka si karrem një veçori tërheqëse, të leverdishme.</p> |
139 |
|
140 |
<p>Për të promovuar vlera qytetarie, na duhet të flasim për to dhe të tregojmë |
141 |
se si janë themeli i veprimeve tona. Duhet të hedhim poshtë kompromisin e |
142 |
Dale Carnegie-së që do të ndikonte veprimet e tyre përmes daljes në krah të |
143 |
vlerave të konsumit.</p> |
144 |
|
145 |
<p>Kjo jo për të thënë se s’mund të citojmë fare përparësi praktike - mundemi |
146 |
dhe e bëjmë. Problem bëhet vetëm kur përparësia praktike zë kryet e vendit |
147 |
dhe e kalon lirinë në prapaskenë. Ndaj, kur citojmë përparësitë praktike të |
148 |
software-it të lirë, përsërisim shpesh se ato janë arsye thjesht <em>shtesë, |
149 |
dytësore</em> për ta parapëlqyer.</p> |
150 |
|
151 |
<p>Nuk mjafton t’i bëjmë fjalët tona të puqen me idealet tona; me to duhet të |
152 |
puqen edhe veprimet tona. Ndaj edhe duhet të shmangim kompromise që |
153 |
përfshijnë kryerjen ose legjitimimin e gjërave që synojmë t’i heqim qafe.</p> |
154 |
|
155 |
<p>Për shembull, përvoja tregon se mund të tërhiqni disa përdorues te <a |
156 |
href="/gnu/why-gnu-linux.html">GNU/Linux</a>, nëse përfshini disa programe |
157 |
jo të lira. Kjo mund të thoshte një aplikacion të bukur jo të lirë, që do |
158 |
të bjerë në sy të ca përdoruesve, ose një platformë programimi jo të lirë, |
159 |
bie fjala <a href="/philosophy/java-trap.html">Java</a> (dikur), ose Flash |
160 |
(ende), ose një përudhës jo të lirë pajisjeje që lejon funksionim të ca |
161 |
modeleve <em>hardware</em>.</p> |
162 |
|
163 |
<p>Këto kompromise janë tunduese, por minojnë. Nëse shpërndani |
164 |
<em>software</em> jo të lirë, ose i drejtoni njerëzit drejt tij, do të |
165 |
shihni se është e zorshme të thoni “Software-i jo i lirë është padrejtësi, |
166 |
problem shoqëror dhe duhet t’i japim fund”. Dhe edhe nëse vazhdoni t’i thoni |
167 |
këto fjalë, veprimet tuaja do t’u heqin themelin atyre.</p> |
168 |
|
169 |
<p>Problemi këtu nuk është nëse duhet të jenë <em>të aftë</em> apo duhen |
170 |
<em>lejuar</em> njerëzit të instalojnë <em>software</em> jo të lirë; një |
171 |
sistem për përdorim të përgjithshëm i bën të aftë dhe u lejon përdoruesve të |
172 |
bëjnë ç’të duan. Problemi është i udhëheqim apo jo përdoruesit drejt |
173 |
software-it jo të lirë. Se ç’bëjnë ata vetë, është përgjegjësi e tyre; se |
174 |
ç’bëjmë ne për ta dhe se për ku i drejtojmë, është e jona. S’duhet t’i |
175 |
shpiem përdoruesit drejt software-i pronësor, si të qe ky zgjidhja, ngaqë |
176 |
software-i pronësor është problemi.</p> |
177 |
|
178 |
<p>Një kompromis rrënues s’është thjesht ndikim i dëmshëm mbi të tjerët. Mund |
179 |
të shtrembërojë vlerat tuaja, gjithashtu, përmes disonancës konjitive. Nëse |
180 |
keni disa vlera, por veprimet tuaja lënë të nënkuptohen të tjera vlera, që |
181 |
bien ndesh me të parat, gjasat janë që të ndryshoni vlerat tuaja ose |
182 |
veprimet tuaja që të zgjidhet kundërshtia. Kështu, projekte që flasin vetëm |
183 |
për përparësi praktike, ose i shpien njerëzit drejt ndonjë software-i jo të |
184 |
lirë, thuajse përherë shmangin qoftë edhe <em>të sugjerojnë</em> se |
185 |
software-i i lirë është jo etik. Për përqafuesit e këtij, si dhe për |
186 |
publikun, ata përforcojnë vlerat e konsumit. Ne duhet t’i hedhim tej këto |
187 |
kompromise, nëse duam t’i mbajmë të palëkundurat vlerat tona.</p> |
188 |
|
189 |
<p>Nëse doni të kaloni në software-in e lirë pa komprometuar synimin e lirisë, |
190 |
hidhni një sy te <a href="https://www.fsf.org/resources">pjesa e FSF-së për |
191 |
burime</a>. Aty radhiten <em>hardware</em> dhe formësime makinash që |
192 |
funksionojnë në software-in e lirë, <a href="/distros/distros.html"> |
193 |
shpërndarje GNU/Linux tërësisht të lira</a>, për instalim, si dhe <a |
194 |
href="http://directory.fsf.org/"> mijëra paketa software-i të lirë</a> që |
195 |
funksionojnë në një mjedis 100 përqind software-i të lirë. Nëse doni të |
196 |
ndihmoni bashkësinë të qëndrojë në udhën e lirisë, një rrugë e rëndësishme |
197 |
është të mbrohen publikisht vlerat e qytetarisë. Kur njerëzit diskutojnë |
198 |
ç’është e mirë a e keqe, ose ç’të bëhet, përmendni vlerat e lirisë dhe |
199 |
bashkësisë dhe debatoni duke u nisur prej tyre.</p> |
200 |
|
201 |
<p>Një rrugë që ju lejon të ecni më shpejt s’është më e mirë, nëse shpie në |
202 |
vend të gabuar. Kompromisi është thelbësor për të arritur një synim |
203 |
ambicioz, por bëni kujdes me kompromiset që shpien larg synimit.</p> |
204 |
|
205 |
<hr class="column-limit"/> |
206 |
|
207 |
<p> |
208 |
Për një pikëpamje të ngjashme, në një fushë tjetër të jetës, shihni <a |
209 |
href="https://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/19/nudge-is-not-enough-behaviour-change"> |
210 |
“Nudge” is not enough</a>. |
211 |
</p> |
212 |
</div> |
213 |
|
214 |
<div class="translators-notes"> |
215 |
|
216 |
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.--> |
217 |
</div> |
218 |
</div> |
219 |
|
220 |
<!-- for id="content", starts in the include above --> |
221 |
<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" --> |
222 |
<div id="footer" role="contentinfo"> |
223 |
<div class="unprintable"> |
224 |
|
225 |
<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së |
226 |
dërgojini te <a href="mailto:gnu@gnu.org"><gnu@gnu.org></a>. Ka |
227 |
gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t’u lidhur me</a> |
228 |
FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera |
229 |
mund të dërgohen te <a |
230 |
href="mailto:webmasters@gnu.org"><webmasters@gnu.org></a>.</p> |
231 |
|
232 |
<p> |
233 |
<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph, |
234 |
replace it with the translation of these two: |
235 |
|
236 |
We work hard and do our best to provide accurate, good quality |
237 |
translations. However, we are not exempt from imperfection. |
238 |
Please send your comments and general suggestions in this regard |
239 |
to <a href="mailto:web-translators@gnu.org"> |
240 |
|
241 |
<web-translators@gnu.org></a>.</p> |
242 |
|
243 |
<p>For information on coordinating and contributing translations of |
244 |
our web pages, see <a |
245 |
href="/server/standards/README.translations.html">Translations |
246 |
README</a>. --> |
247 |
Përpiqemi fort dhe bëjmë sa mundemi për të ofruar përkthime me cilësi të |
248 |
mirë dhe të përpikta. Megjithatë, s’jemi të përjashtuar nga papërsosuri. Ju |
249 |
lutemi, komentet dhe këshillat e përgjithshme lidhur me këtë dërgojini te <a |
250 |
href="mailto:web-translators@gnu.org"><web-translators@gnu.org></a>.</p><p>Për |
251 |
të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të faqeve tona |
252 |
web, shihni <a href="/server/standards/README.translations.html">README për |
253 |
përkthimet</a>.</p> |
254 |
</div> |
255 |
|
256 |
<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to |
257 |
files generated as part of manuals) on the GNU web server should |
258 |
be under CC BY-ND 4.0. Please do NOT change or remove this |
259 |
without talking with the webmasters or licensing team first. |
260 |
Please make sure the copyright date is consistent with the |
261 |
document. For web pages, it is ok to list just the latest year the |
262 |
document was modified, or published. |
263 |
|
264 |
If you wish to list earlier years, that is ok too. |
265 |
Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying |
266 |
years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable |
267 |
year, i.e., a year in which the document was published (including |
268 |
being publicly visible on the web or in a revision control system). |
269 |
|
270 |
There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers |
271 |
Information document, www.gnu.org/prep/maintain. --> |
272 |
<p>Të drejta kopjimi © 2008, 2021 Richard Stallman</p> |
273 |
|
274 |
<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një licence <a rel="license" |
275 |
href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/">Creative Commons |
276 |
Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p> |
277 |
|
278 |
<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" --> |
279 |
<div class="translators-credits"> |
280 |
|
281 |
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.--> |
282 |
</div> |
283 |
|
284 |
<p class="unprintable"><!-- timestamp start --> |
285 |
U përditësua më: |
286 |
|
287 |
$Date: 2021/09/11 09:37:22 $ |
288 |
|
289 |
<!-- timestamp end --> |
290 |
</p> |
291 |
</div> |
292 |
</div> |
293 |
<!-- for class="inner", starts in the banner include --> |
294 |
</body> |
295 |
</html> |