W Projekcie GNU skonstruowano kompletny wolny system operacyjny zgodny z Uniksem, który został nazwany ,,GNU'' (GNU's Not Unix - GNU to nie Unix). Pierwszy dokument dotyczący projektu GNU autorstwa Richarda Stallmana nazywa się Manifestem GNU (31k znaków) i został przetłumaczony na inne języki. Nazwę GNU wybrano, gdyż spełniła parę warunków na raz: po pierwsze, jest rekurencyjnym akronimem określenia ,,GNU's Not Unix'', po drugie, ponieważ naprawdę istnieje takie słowo, i po trzecie - zabawnie brzmi (również w piosence). Dysponujemy także pierwszym ogłoszeniem projektu GNU, napisanym w 1983 roku.
Słowo ,,free'' (=wolny) odnosi się do wolności, nie ceny. Można zapłacić za oprogramowanie GNU lub nie. Tak czy inaczej, oprogramowanie to wiąże się z trzema szczególnymi aspektami wolności. Pierwszy polega na tym, że mamy swobodę kopiowania, możemy je rozdawać przyjaciołom i współpracownikom. Drugi polega na tym, że mamy swobodę zmieniania programu według własnych upodobań dzięki pełnemu dostępowi do kodu źródłowego. Trzeci zaś to swoboda dystrybucji ulepszonych wersji, dzięki czemu pomaga się tworzyć wspólnotę. (Jeśli dystrybuuje się oprogramowanie GNU, można pobierać opłaty za akt fizycznego przekazania; można też je rozdawać za darmo.)
Projekt GNU został zapoczątkowany w 1983 roku jako próba wskrzeszenia ducha współpracy, obecnego we wspólnocie komputerowej w jej wcześniejszych dniach -- jako próba ponownego umożliwienia współpracy, mogącej zaistnieć dzięki usunięciu przeszkód na drodze do współpracy, które ustanowili właściciele oprogramowania prawnie zastrzeżonego.
W 1971, kiedy Richard Stallman rozpoczął pracę w MIT, pracował z grupą osób, które używały wyłącznie wolnego oprogramowania. Oprogramowanie to dystrybuowały często nawet firmy komputerowe. Programiści mieli wolność współpracy -- i często współpracowali ze sobą.
Kiedy nadeszły lata osiemdziesiąte, niemal całe oprogramowanie było już prawnie zastrzeżone (18k znaków), co oznacza, że miało właścicieli, którzy zabraniali i nie dopuszczali do współpracy użytkowników. Dlatego powstanie projektu GNU stało się koniecznością.
Każdy komputer potrzebuje systemu operacyjnego; jeśli nie istnieje wolny system operacyjny, nie można nawet zacząć używać komputera nie korzystając z oprogramowania prawnie zastrzeżonego. Tak więc pierwszym elementem w planie przygotowania wolnego oprogramowania stał się wolny system operacyjny.
System operacyjny to nie samo jądro; zawiera również kompilatory, edytory, narzędzia do formatowania tekstu, programy do obsługi poczty i wiele innych rzeczy. Widać więc, że napisanie systemu operacyjnego do ogromne zadanie -- zajęło ono wiele lat.
Zdecydowaliśmy, że ten system operacyjny będzie zgodny z Uniksem, ponieważ projekt tego systemu okazał się sprawdzony i przenośny, zaś wspomniana kompatybilność ułatwia użytkownikom Uniksa przejście na GNU.
Pierwotny cel -- zbudowania uniksowego systemu operacyjnego -- został osiągnięty. Wraz z nadejściem lat dziewięćdziesiątych znaleźliśmy lub napisaliśmy wszystkie główne składniki systemu oprócz jądra. Wtedy właśnie Linus Torvalds zaczął rozwijać Linuksa - wolne jądro. Dzięki połączeniu Linuksa z niemal gotowym systemem GNU uzyskaliśmy kompletny system operacyjny, oparty na GNU/Linuksie. Szacuje się, że setki tysięcy ludzi używa dziś systemów GNU opartych na Linuksie, takich jak Slackware, Debian, Red Hat i inne.
Projekt GNU nie ogranicza się jednak do systemów operacyjnych. Chcemy zapewniać całą gamę oprogramowania, jakiego tylko życzą sobie użytkownicy. Są to między innymi aplikacje; dysponujemy już arkuszem kalkulacyjnym; w ciągu najbliższych lat mamy nadzieję przekształcić GNU Emacsa w system DTP z interfejsem WYSIWYG.
Chcemy zapewnić oprogramowanie dla użytkowników, którzy nie są ekspertami od komputerów. Dlatego pracujemy teraz nad pulpitem z ikonami wykorzystującym drag-and-drop, aby pomóc początkującym korzystać z systemu GNU.
Chcemy również zapewnić gry i inne programy dostarczające rozrywki. Niektóre wolne gry są już dostępne.
Jakie są ograniczenia wolnego oprogramowania? Nie ma żadnych ograniczeń, oprócz tych, które tworzy prawo, np. system patentowy, który całkowicie blokuje rozwój wolnego oprogramowania. Ostatecznym cel zostanie osiągnięty wtedy, kiedy wolne oprogramowanie będzie spełniało wszystkie zadania, o których pomyśli użytkownik - w ten sposób oprogramowanie prawnie zastrzeżone stanie się przestarzałe.
Powrót do strony głównej GNU.
Pytania dotyczące GNU i FSF prosimy kierować na adres gnu@gnu.org. Istnieją także inne sposoby skontaktowania się z FSF.
Uwagi dotyczące naszych stron internetowych prosimy wysyłać na adres webmasters@www.gnu.org, natomiast inne pytania na adres gnu@gnu.org.
Tłumaczenie: Grupa tłumaczy witryny Projektu GNU (web-translators-pl@gnu.org).
Copyright (C) 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003, Free Software Foundation, Inc., 59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111, USA
Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any medium, provided this notice is preserved.
Zezwala się na dosłowne kopiowanie i rozpowszechnianie całości tego tekstu dowolnym sposobem, pod warunkiem zachowania niniejszego zezwolenia.
Aktualizowane: $Date: 2003/07/07 09:26:02 $ $Author: wkotwica $