Vogeltrek Straat van Gibraltar 2014

Ongeveer 14 kilometer over water bedraagt de kortste afstand tussen Marokko en Spanje. Tweemaal per jaar is het hier een drukte van belang. Miljoenen trekvogels pendelen dan tussen Afrika en Europa visa versa, gadegeslagen door honderden vogeltellers en liefhebbers.

De meeste landvogels vliegen niet graag over zee. Om zeeën op hun trekroute over te steken, zoeken ze daarom vaak smalle zeestraten uit. Op deze plekken vindt zogenaamde stuwing van de vogeltrek plaats, alsof miljoenen vogels door een trechter moeten. In het voorjaar, maar vooral in het najaar zijn dit de beste plekken om zang- en roofvogels vlak over en langs te zien vliegen.

Langs de straat van Gibraltar trekt de hoofdmoot van de West en Zuid-Europese wespendieven, zwarte wouwen, aasgieren, slangenarenden, dwergarenden en grauwe kiekendieven.

Via twitter kun je dagelijks volgen welke vogels vanuit Afrika zijn overgestoken naar Europa. Ook op Biodiversidad Español kun je zien wat er is waargenomen. Een greep uit de waarnemingen: 

 

Op 24-2 steken grote groepen Zwarte wouwen de Straat van Gibraltar over. De winters worden doorgebracht in Afrika bezuiden de Sahara.

Op 26-2 zijn daar de eerste Aasgieren en Gierzwaluwen. De Aasgier ondersoort uit Europa en Zuid-Azië trekt in de winter naar Afrika.

Op 27-2 Wordt een overstekende Grauwe kiekendief waargenomen. In de winter trekt de Grauwe kiekendief naar Afrika ten zuiden van de Sahara.

Op 6-3 Een Slangenarend rust uit op een elektriciteitsmast. De soort overwintert ten zuiden van de Sahara.

9-3 Blonde tapuit

10-3 Grauwe klauwier

13-3 Roodstuitzwaluw

17-3 Iberische tjiftjaf

18-3 Morinelplevier

19-3 Vorkstaartplevieren steken over. De vogel overwintert in Sub-Saharisch Afrika, ook wel de Sub-Sahara of Zwart Afrika genoemd.

19-3 Gekraagde roodstaart

20-3 Baardgrasmus

20-3 Koekoek

22-3 Grasmus

25-3 Visarend

25-3 een Dwergarend steekt over. Ook wordt er een Rüppell´s gier waargenomen. De Dwergarend is overwegend een trekvogel die 's winters naar het zuiden trekt, naar Afrika of het Indische subcontinent. Sommige exemplaren overwinteren in Spanje.

26-3 Zwarte en witte ooievaars steken over.

Ooievaars zijn afhankelijk van thermiek (opgaande warme luchtstroom). In de trektijd kunnen grote groepen zwevend waargenomen worden. Boven zee is geen thermiek, dus moet de oversteek naar Afrika zo kort mogelijk zijn. Ooievaars nemen daarom de oversteek bij Gibraltar. Ieder jaar steken daar ongeveer 35.000 ooievaars over. De vogeltrek van de Witte ooievaar vindt plaats over lange afstanden. Hij overwintert in Afrika ten zuiden van de Sahara of in India. Er zijn Witte ooievaars die in de winter in europa blijven. Ook Zwarte ooievaars zijn trekvogels die grote afstanden kunnen afleggen, hij overwintert ten zuiden van de Sahara.

28-3 een Vale gier waagt de oversteek. De Vale gier heeft een verspreidingsgebied van ongeveer 10 miljoen vierkante kilometer en is geen typische trekvogel. Met zijn enorme vleugels legt de gier grote afstanden af, en hoewel de vogels meestal zweven en ze langzaam lijken te vliegen kunnen ze een snelheid bereiken van meer dan 70 kilometer per uur, en honderden kilometers per dag afleggen. De vale gier zweeft op de door de zon verwarmde stijgende luchtstromen en slaat zo min mogelijk met de vleugels om energie te sparen.

Altijd sta ik er versteld van hoeveel moeite de vogels moeten doen om die slechts 14 kilometer over te steken. Soms blijven ze dagen in de omgeving hangen omdat de weersituatie het niet toelaat om over te steken. En al die vogels moeten in de tussentijd foerageren. Als je de tientallen roofvogels ziet vliegen rond het Spaanse Tarifa begrijp je niet dat er in de omgeving nog prooidieren over zijn, zo massaal is de jacht op iets eetbaars.

Nb- De foto’s zijn niet van de vogeltrek van dit jaar, maar zijn eerdere opnamen die ik maakte bij de straat van Gibraltar.

De herfst komt eraan

Je kunt het je nauwelijks voorstellen met temperaturen van ca. 30º C. overdag. Toch zag ik van de week, in het binnenland van Spanje, dat de ooievaars en eenden zich al beginnen te groeperen. Aan het eind van deze maand is de vogeltrek in volle gang en komen ook de eerste Kraanvogels weer naar het Iberisch schiereiland op weg naar hun overwinteringgebied in Extremadura. Tienduizenden vogels steken dan de Pyreneeën over om via de straat van Gibraltar naar Afrika te trekken of om in Spanje en Portugal te blijven overwinteren. Ik wens ze een goede reis en hopelijk houden die idioten onderweg - met van die veertjes op hun hoed - hun geweer eens in het foedraal, de vogels zijn er tenslotte niet alleen voor de jagers.

Bootvluchtelingen

Op het strand van Tarifa kun je ze zien liggen, de wrakke schepen waarmee migranten uit Afrika in Spanje aan wal zijn gekomen.

De bergen aan de overkant liggen in het Noord-Afrikaanse Marokko, het lijkt zo dichtbij maar toch hebben vele de overtocht met hun leven moeten bekopen.

De Guardia-Civil patrouilleert met snelle schepen voor de kust. Ook de Nederlandse mijnenjagers Hr. Ms. Maassluis, Hr. Ms. Haarlem en Hr. Ms. Hellevoetsluis werden tot 1 juli op volle zee ingezet tussen Spanje, Marokko en Algerije. Zij richten zich op het detecteren, volgen en rapporteren van bootjes met illegale migranten. Er moeten er echter toch heel wat aan land zijn gekomen want als je bijvoorbeeld tijdens de olijvenpluk in de provincie Jaén gaat kijken zien sommige dorpscentra werkelijk zwart van de kleurlingen.

In de Portugese Algarve kwam ik ze tegen, lachend en fotograferend duidelijk een dagje uit. Geslaagde bootvluchtelingen of gewoon toeristen? Ik hoop het eerste.

Zondag 11 Juli  -  Trieste aanvulling op bovenstaand bericht

Slangenarend kiest voor veilige trekroute

Op 4 plaatsen 

in het centrale deel van de Middellandse Zee (het Ligurische Arenzano in het noordwesten van Italië; Kaap Circeo ten zuiden van Rome; Marettimo, één van de Egadische eilanden van West-Sicilië en Malta) werd de migratie van de Slangenarend (Circaetus gallicus) gevolgd. In Arenzano werden 476 individuen geteld, 368 volwassen exemplaren, 6 immaturevogels en 102 juvenielen.

Op de drie andere plaatsen 

werd nauwelijks trek vastgesteld, met uitzondering van Marettimo waar 8 exemplaren genoteerd werden. Bovendien werden boven de Apennijnen 289 in noordwestelijke richting trekkende Slangenarenden opgemerkt. Dit wijst erop dat de soort de afstand van de oversteek naar Afrika over zee tot een minimum beperkt en verkiest via de Straat van Gibraltar te vliegen waarbij gretig gebruik gemaakt wordt van lange zweefvluchten.

Jaén Andalucía

Toen de Moren via de Straat van Gibraltar Spanje binnenvielen, vonden zij Jaén niet echt belangrijk. Zij hadden hun oog laten vallen op Castilla en steden als Madrid en Toledo. Jaén was dus meer een tussenstop en vermoedelijk noemden de Moren haar 'Yayyan' (kruispunt van karavanen). Jaén behoort vandaag tot de gelijknamige provincie, die één van de armste van Spanje is, maar de stad wordt wel omschreven als de 'Hoofdstad van de Olijfolie'.

Tussen de bergketens van de Sierra de Las Villas (tot 1341 meter) en de Sierra de Segura (tot 1993 meter) en de Sierras de Cazorla en Del Pozo (tot 2107 meter), ontspringt de 570 km lange rivier Guadalquivir, die onder meer ook Sevilla en Córdoba bevloeit en uitmondt in de Atlantische oceaan bij Sanlúcar de Barrameda.

De geschiedenis van Jaén loopt gelijk met die van héél Andalucía: eerst kwamen de Feniciërs, vervolgens de Romeinen, de Vandalen en Visigoten en uiteindelijk de Moren. Jaén werd echter sneller dan andere steden van hun heerschappij losgeweekt omdat de toenmalige Almohaden dynastie op 16 juli 1212 in het 60 km verder gelegen Las Navas de Tolosa (bij La Carolina en de Sierra Morena) door Koning Alfons VIII van Castilla werd verslagen. De Reconquista met nadien de 'katholieke koningen' Ferdinand van Aragon en Isabella van Castilla nam de heerschappij toen over. Alleen de dynastie van de Nasriden in Granada zou het nog uithouden tot begin 1492. Later zou Jaén nog een slagveld worden tijdens de zogeheten ' Peninsula Oorlog' en de strijd tegen de troepen van Napoleon.

Interessante stadjes in de omgeving van Jaén zijn Úbeda (54 km) en Baéza (45 km), die door de Unesco werden geklasseerd als werelderfgoed voor hun prachtige renaissance architectuur. Andere stadjes die en bezoek lonen zijn het kleine Segura de la Sierra op 195 km van Jaén. Het huisvest Arabische baden en een machtige bijna intacte (maar in de 19de eeuw wel gerestaureerde) duizend jaar oude Moorse vesting, 1200 meter boven de zeespiegel. Hornos de Segura ligt 20 km verder op 175 km van Jaén. Het is nog kleiner en ligt ongeveer 830 meter hoog. Hier prijkt nog een Moorse toren en er zijn diverse moois kerkjes. Cazorla (98 km van Jaén) ligt tussen twee kastelen: La Yedra en Cinco Esquinas in het natuurpark van Cazorla. Deze stadjes zijn ideaal voor liefhebbers van landelijk toerisme. In de omgeving gedijen mooie natuurparken in deze bergachtige provincie en men vind er vele olijfboom plantages, er is hier ook jasmijn, tijm en lavendel te vinden.

Het natuurpark van Cazorla, Segura y Las Villas is met een totale oppervlakte van 214.000 ha het grootste van Spanje. Op 45 km van Jaén bevind zich het 61.000 hectare grote Parque Natural Sierra de Andújar. Daarin staat de Santuario Virgen de la Cabeza. Zij werd verwoest (en later heropgebouwd) tijdens de Spaanse Burgeroorlog toen leden van de Guardia Civil zich erin hadden verschanst. Jaén heeft een gematigd klimaat met een gemiddelde regenval van 800 mm per jaar. De meeste regen valt van december tot februari. Tussen oktober en mei kan vorst optreden in de hogere berggebieden, maar in de zomer wisselt de temperatuur van 27 tot 30°.

Meer foto's op; España Jaén

Grutto vliegt in één ruk naar Senegal.

In mei van dit jaar voorzag een onderzoeksgroep vijftien grutto’s (Limosa limosa) in Friesland van een zender. Met dit zenderproject willen de onderzoekers achterhalen hoe de vogels precies tussen winter en zomerverblijf trekken. De peilingen van de grutto’s worden gedaan met behulp van een kleine zender die in de buikholte van de vogels is geplaatst. Op gezette tijden zoekt deze zender contact met de Argos-satellieten, die vervolgens de positie van de zender doorsturen naar de onderzoekers. Één van de grutto’s werd voor het laatst in Nederland gepeild in de Workumerwaard, in het zuidwesten van Friesland. Tijdens de volgende peiling, een dag later, vloog ze over de Straat van Gibraltar.

Weer een dag later werd ze door de satelliet ‘gezien’ op een strand iets ten zuiden van de Mauritiaanse hoofdstad Nouakchott. Dinsdagochtend rond 10.00 uur passeerde ze de Senegal rivier, in het grensgebied tussen Mauritanië en Senegal (West-Afrika). De afstand van ruim vierduizend kilometer legde zij af in twee etmalen vrijwel non-stop vliegen. De gemiddelde snelheid lag daarbij op bijna tachtig kilometer per uur. ‘Als je de meewind daarvan aftrekt, dan blijft er nog steeds een snelheid over van bijna vijftig kilometer per uur, een indrukwekkende prestatie.

Meer foto's op Vogel ABC