Katedra w Monreale - Sycylia

    Pierwszemu królowi Sycylii Rogerowi II zawdzięczamy sławną świątynię Capella Pallatina, którą zbudował w tysiąc sto trzydziestym roku na pierwszym piętrze Pałacu Królewskiego w Palermo. Do kaplicy ściągają tłumy turystów i podziwiają wspaniałe mozaiki, które przykrywają znaczną część świątyni: sklepienie, ściany, nisze okienne, ołtarze, prezbiterium, części kolumn i inne elementy architektoniczne. Oglądający je, nie mogą się nadziwić kunsztowi tych wspaniałych obrazów przedstawiających biblijne wydarzenia namalowane za pomocą tyciutkich kawałeczków szkła, listków złota i różnorodnych kamieni.
    Drugą słynną świątynię, wzniesioną czterdzieści dwa lata później zawdzięczamy wnukowi Rogera II, Wilhelmowi II Dobremu. Jest nią Katedra pod wezwaniem Matki Boskiej w Monreale z niemalże bliźniaczym wnętrzem udekorowanym tak jak Capella Pallatina mozaikami ściennymi.
    Prawdziwość moich słów potwierdzi jedna ze scen z Księgi Rodzaju, a mianowicie stworzenie Adama i Ewy. Pierwszy fragment mozaiki pochodzi ze świątyni w Palermo drugi z Monreale.
 

Stworzenie Adama i Ewy - Palermo - Capella Pallatina

Stworzenie Adama i Ewy - Katedra w Monreale

    Z tym przedsięwzięciem, tak jak i z wieloma innymi przedsięwzięciami władców wiążą się jakieś legendy. Młody król Wilhelm II Dobry wracając z jednej z myśliwskich wypraw postanowił odpocząć w cieniu drzewa karobowego. Zasnął, a we śnie ukazała mu się Matka Boska i wskazała miejsce gdzie Wilhelm II Zły - jego ojciec, zakopał skarb.  W podzięce Madonnie władca zlecił w tym miejscu budowę kościoła. Prace przebiegały szybko i sprawnie. Najpierw zaczęto od konstrukcji klasztoru i pałacu królewskiego, a następnie katedry - symbolu potęgi monarchii normańskiej.
    Cały kompleks architektoniczny wzniesiono na wzgórzu. Dzisiaj wokół niego skupia się miasto liczące ponad trzydzieści tysięcy mieszkańców. Z tarasów położonych na zboczach góry rozciąga się widok na pobliskie Palermo.
    Przez katedrę przetaczają się liczne grupy zwiedzających i trudno fotografować jej wnętrze, do którego prowadzą drzwi wykonane pod koniec dwunastego stulecia przez Bonanno Pisano z czterdziestu sześciu rzeźbionych w brązie płyt, przedstawiających sceny biblijne od stworzenia Adama do Ukrzyżowania Jezusa. Dwa potężne ich skrzydła, na których widnieją inskrypcje w języku łacińskim obramowano marmurowymi reliefami.
    Fasada główna z imponującymi normańskimi wieżami (-  ta z lewej jest nie ukończona, a na tej z prawej został zniszczony hełm podczas uderzenia pioruna) dominuje nad skwerem poświęconym Williamowi II Dobremu. Między wieżami biegnie arkada zwana rajską. Wsparta czterema kolumnami z korynckimi kapitelami broni majestatycznych drzwi.
    Do katedry można także wejść pod arkadami portalu północnego poprzez drzwi również wykonane w brązie przez Barisanusa z Trani. Do środka zaprasza sam Wilhelm II Dobry z makietą katedry trzymaną na wyciągniętych przed siebie dłoniach.
 

Przed fasadą główną katedry

Słynne drzwi Bonanno Pisano, umieszczone w fasadzie głównej w 1186 roku

Jedna z wież, ta bez hełmu od strony Krużganków

Portal północny od strony Piazza Vittorio Emanuele

Piazza Vittorio Emanuele - portal płn i fontanna Trytona dzieło Mario Rutelliego

 

Wilhelm II Dobry z makietą katedry

    Trzy nawowe wnętrze przecięte transeptem łączy mistrzowskie umiejętności trzech tradycji: łacińskiej, bizantyjskiej i arabskiej.
    W głównej apsydzie dominuje Chrystus Pantokrator. Rozpiętość ramion Wszechmogącego mierzy dwanaście metrów. W lewej ręce trzyma otwartą księgę ze słowami Ja jestem światłością świata, kto idzie za mną, nie będzie chodził w ciemności, prawa ręka uniesiona jest w geście błogosławieństwa.
    Ułożenie palców nawiązuje do greckiego monogramu Jezusa Chrystusa IC XC. Dwa palce, kciuk i serdeczny są połączone, zaś palce wskazujący i zgięty środkowy przypominają litery IC. Skrzyżowane ukośnie kciuk i serdeczny w zestawie z małym palcem tworzą XC. Nie jest to jedyna interpretacja gestu, według niektórych teologów połączony kciuk z palcem serdecznym są symbolem dwoistości natury Chrystusa: boskiej i ludzkiej. Natomiast złączenie trzech palców: małego, serdecznego i kciuka symbolizuje Trójcę Świętą.
    Pod łagodnie  spoglądającym z góry Pantokratorem znajduje się sąd niebiański wychwalający Matkę Bożą, która siedzi po środku z Dziecięciem na rękach. Towarzyszą jej między innymi archaniołowie Gabriel i Michał i apostołowie Piotr i Paweł.
    Na ścianach centralnej nawy  przedstawiono sceny ze Starego Testamentu. Drewniany sufit reprezentujący czysty styl arabski, nad nawą centralną dwa razy szerszą od bocznych ma dwa nachylenia. Podłoga i wewnętrzne mury katedry w dolnych partiach wykończone są platerowanym marmurem na wzór islamskich meczetów.
 

Chrystus Pantokrator

Mozaiki w apsydzie nawy głównej

Ołtarz w nawie głównej

Fragment ołtarza w nawie głównej

Chrystus koronuje Wilhelma II Dobrego

Trzyczęściowe organy z 10 tys piszczałek

Każda choinka na szlaku biegnącym wokół kościoła jest inna - element arabski

 

Fragment posadzki

 
     W katedrze znajdują się sarkofagi: Wilhelma II, Wilhelma I i jego żony Małgorzaty z Nawarry i jej synów Rogera i Henryka oraz sarkofag króla Francji Ludwika IX świętego.
 

Grobowce w transepcie nawy bocznej

    Na uwagę zasługują przylegające do katedry klasztoru benedyktynów Krużganki, tworzące perfekcyjny kwadrat. Na krużgankach znajduje się dwieście dwadzieścia osiem par kolumn, każda inna, inkrustowane olśniewającymi, wielokolorowymi mozaikami, niektóre rzeźbione, inne gładkie. Ich łuki opierają się na kapitelach dekorowanych polichromowanymi mozaikami. Rzeźby kapiteli przedstawiają biblijne sceny polowań, starcia między zwierzętami a wojownikami. Najcenniejszymi rzeźbami Krużganków są: Zwiastowanie i Prezentacja Katedry Madonnie przez Wilhelma Dobrego.
    Jest też tam i Mały krużganek z Fontanną Królewską, która składa się z okrągłej misy i rzeźbionego w zygzaki trzonu, zakończonego dwunastoma paszczami lwów. Fontanna być może pełniła rolę chrzcielnicy.
 

Krużganki przylegające do katedry klasztoru benedyktynów

 

Kwadratowy dziedziniec Krużganków. W rogu Mały krużganek z fontanną

Jeden z kapiteli

 

Jeden z kapiteli

Para kolumn ze złoceniami

 

W cieniu Małego krużganka z fontanną

    Cień Krużganków  sprzyja kontemplacji i przyjemnemu wytchnieniu po spacerach w słońcu.

Skwer poświęcony Królowi Wilhelmowi Dobremu 

Na placu przed katedrą

Słynna dwukółka sycylijska w uliczce przed katedrą

Posty o Sycylii:
Wulkaniczne wyspy Morza Tyrreńskiego
Ponad Czasem i przestrzenią
Urzekła mnie Taormina
Sycylia - Erice
Etna, gorące serce Sycylii
Palermo 
Katedra w Monreale 
Syrakuzy - Park Archeologiczny Neàpol
Syrakuzy - Ortygia 
Noto
Katania
Kanion Alcantary 

Palermo

    Wracam na Sycylię, jedną z najpiękniejszych wysp Morza Śródziemnego.
    Dzisiaj Palermo, miasto szokujące kontrastami, a nade wszystko  nagromadzonymi śladami kultur: fenickiej, rzymskiej, bizantyjskiej, arabskiej, germańskiej, francuskiej i hiszpańskiej.  
     W następnym poście zajrzę do Monreale, żeby pokazać co łączy te dwie miejscowości odległe od siebie o zaledwie kilka kilometrów.

     Palermo leży jak gdyby wewnątrz otwartej na morze muszli, stąd jego poetycka nazwa Conca d'Oro, czyli Złota Koncha - złota ze względu na żyzną ziemię, na której uprawia się oliwki i cytrusy.
     W centrum miasta krzyżują się dwie główne ulice Via Maqueda i Corso Vittorio Emanuele, dzieląc je na cztery dzielnice. Miejsce przecięcia się tych dwóch osi nosi nazwę Quatro Canti - Cztery Rogi, albo też Piazza Vigliena.
     Skrzyżowanie jest bardzo ruchliwe i zatłoczone. Pełno tu rozmaitych pojazdów, aut wszelkich marek, konnych zaprzęgów, motocykli i oczywiście pieszych. Przechodząc przez ulicę należy uważać na rydwany sycylijskie, powożone przez młodzieńców z rzymską fantazją - bowiem jak szybko się pojawiają, tak szybko znikają i zanim się obejrzysz, zanim wyjmiesz aparat  już ich nie ma, poczujesz tylko zapach końskiego potu unoszącego się w powietrzu.
     Na Quatro Canti zrobiłam zaledwie kilka zdjęć, które nie pokazują tego gotującego się tygla okolonego czterema siedemnastowiecznymi barokowymi pałacami z wklęsłymi elewacjami, w które wmontowano cztery fontanny z  rzeźbami przedstawiającymi pory roku, a ponad nimi pomniki królów hiszpańskich. Wśród figur, na górnych poziomach pałaców znajdują się Cztery Dziewice, opiekunki Palermo.
     I tak, święta Krystyna z Bolseny umieszczona w niszy pałacu królewskiego Palazzo Reale prezentującego wiosnę, z figurą Karola V opiekuje się dzielnicą Albergheria, święta Ninfa na budynku lombardu Monte di Pieta prezentującym lato, z figurą Filipa II opiekuje się dzielnicą Seralcadio/Capo, Oliwia z Palermo na budynku Castellamare z symbolem jesieni i posągiem Filipa IV opiekuje się dzielnicą La Loggia, zaś święta Agata, ponoć zamieniona na świętą Rozalię, na budynku sądów Tribunali z symbolem zimy i posągiem Filipa III opiekuje się dzielnicą Kalsa. Zakrzywione fasady sprawiają wrażenie identycznych.

Skrzyżowanie ulic Via Maqueda i Corso Vittorio Emanuele

Przy jednej z fontann Quatro Canti

Uliczka w Palermo

Z Joanną na via delle case nouve

Jeszcze w centrum Palermo

Jedna z bram wjazdowych na wewnętrzny dziedziniec

W stronę masywu górskiego Monte Alfano lub zbocza Monte Pellegrino

Nie jest to nazbyt czyste miasto

Uliczka w Palermo

     Oddalając się od Quatro Canti dochodzę do Piazza Giuseppe Verdi, na którym wznosi się budynek opery i teatru Massimo, trzeci co do wielkości w Europie, po operze paryskiej i wiedeńskiej, w stylu neoklasycznym z wysokimi elementami świątyń greckich takich jak w Selinunte i Agrigento.

Teatr i opera - Teatro Massimo

     Także nieopodal Quatro Canti znajduje się duży elegancki plac Piazza Pretoria, którego obramowanie stanowią Kościół  świętej Katarzyny i Palazzo Pretoria, pełniący funkcję ratusza. Większą część powierzchni placu zajmuje szesnastowieczna fontanna zaprojektowana przez artystów florenckich. Mnogość nagromadzonych  tam nagich figur ponoć krępowała co bardziej cnotliwych i pruderyjnych mieszkańców, stąd zwie się ją fontanną wstydu. 
    Wśród radujących się bogiń jest i antyczna opiekunka miasta Cerera - grecka Demeter, z rogiem obfitości i kłosami zboża, są też cztery leżące postacie reprezentujące rzeki Palermo: Gabriele, Maredolce, Papitero i Oreto.

Fontanna wstydu na Piazza Pretoria

 Fontanna wstydu i fasada Kościoła świętej Katarzyny

Wejście do Kościoła św Katarzyny od  Piazza Bellini

 Kościół św Katarzyny - dekoracje ze stiuku i różnych rodzai marmuru - koniec XVI w

Marmurowa płaskorzeźba - wyrzucenie Jonasza ze statku

Kościół świętej Katarzyny

Kościół św Katarzyny

    Tuż obok na Piazza Bellini znajduje się kościół  San Cataldo z trzema czerwonymi kopułami charakterystycznymi dla architektury arabskiej. W tym zabytkowym wnętrzu - siedzibie Zakonu Kawalerów Świętego Grobu podziwiać można  oryginalne podłogi, mozaiki i pochodzące z antyku kolumny.

Kościół San Cataldo

Palazzo Pretoria - ratusz przy Piazza Bellini, obok Kościoła św Katarzyny

    Znakiem rozpoznawczym miasta jest ogromna katedra, przy ulicy Corso Vittorio Emanuele, na rogu Via Matteo Bonello, wzniesiona w tysiąc sto osiemdziesiątym czwartym roku przez biskupa Offamillio na miejscu poprzedniej bazyliki. Świątynia była wielokrotnie przebudowywana, zamieniona przez Arabów na meczet i przywrócona przez Normanów dla kultu chrześcijańskiego. 
    Pierwotny styl fasady widoczny jest w apsydach, które zachowały charakterystyczne wzory geometryczne. Portyk nosi natomiast znamiona stylu gotycko-katalońskiego. Po lewej stronie katedry znajduje się Loggia dell'Incoronazione, w której według tradycji król pokazywał się po koronacji.   
    We wnętrzu katedry umiejscowiono grobowce Henryka VI, Fryderyka II di

Svavia i jego żony Konstancji Aragońskiej. Spoczywa tu także sam Roger II - pierwszy król Sycylii i jego córka Konstancja d'Altavilla.
    Po prawej stronie transeptu mieści się skarbiec i krypta. W Kaplicy świętej Rozalii, niezwykle czczonej patronki Palermo znajduje się srebrna trumna  z jej odnalezionymi w grocie kośćmi.
     Nieopodal targu del Capo wznosi się San Giovanni degli Eremiti z pięcioma czerwonymi kopułami, o typowej arabskiej strukturze. Boczna ściana wbudowana jest  we wcześniejszą konstrukcję islamskiego meczetu. Kościół, nieczynny dziś, pochodzi z okresu Normanów i został wzniesiony przez króla Rogera II w tysiąc sto trzydziestym szóstym roku na miejscu istniejącego tam wcześniej zakonu gregoriańskiego.

Katedra w Palermo

 

Loggia dell'Incoronazione

Gotyckie łuki kompleksu architektonicznego katedry

Wychodzące poza figury geometryczne freski sklepienia sprawiają wrażenie trójwymiarowości

Wnętrze na planie krzyża łacińskiego posiada nawę główną i dwie boczne

W lewej nawie znajduje się bogato zdobiona kamieniem lapis-lazuli kaplica Najświętszego Sakramentu

Kaplica świętej Rozalii

Kolumny łuków z pilastrami wspierające sklepienie zdobią figury świętych - św Magdalena

Z dedykacją dla Grzegorza współautora zdjęć z Sycylii

Katedra posiada heliometr z 1690 roku, jeden z licznych skonstruowanych w XVII w we Włoszech

Po posadzce katedry biegnie meridiana, linia płd służąca do pomiaru wysokości Słońca na niebie

Końce linii-pozycja Słońca w przesileniu letnim i zimowym. Znaki zodiaku-inne daty w ciągu roku

     Corso Vittorio Emanuele prowadzi do słynnego pałacu królewskiego Palazzo Reale, zwanego także Palazzo dei Normani, wzniesionego na ruinach dawnej twierdzy, połączonej z morzem ulicą Cassaro.
    Jest to mało interesujący z zewnątrz, ogromny budynek, który od początku pełnił funkcję siedziby władz miejskich. Od dwunastego wieku rezydował tu sąd normandzki. Z tego okresu pochodzi też część centralna pałacu i wieża Torre Pisana, uwieńczona kopułą obserwatorium astronomicznego założonego w tysiąc siedemset dziewięćdziesiątym pierwszym roku.
    Po okresie opuszczenia i zniszczenia pałac został odrestaurowany w siedemnastym wieku przez władców hiszpańskich. Wtedy to dobudowano fasadę wschodnią i wewnętrzny dziedziniec obwiedziony krużgankami. Jednak wejście z monumentalnymi schodami wykonano dopiero w osiemnastym stuleciu.
 

Palazzo dei Normani / Palazzo Reale

 

Mokre spodnie - skutek zabawy przy fontannie przed wejściem do pałacu

Wewnętrzny dziedziniec Palazzo Reale

     - Co łączy Palermo z Monreale?
    Otóż w Pałacu Królewskim, na pierwszym piętrze znajduje się słynna kaplica Capella Pallatina, wzniesiona przez Rogera II w tysiąc sto trzydziestym roku. Niektórzy powiadają, że jej wnętrze jest bliźniaczo podobne do katedry w Monreale, której budowę zlecił wnuk Rogera II, król Sycylii Wilhelm II Dobry. Ale o tym imponującym wnętrzu opowiem w następnym poście. Można też będzie porównać niezwykłe mozaiki ścienne obu świątyń.

    Mozaiki wykonano z listków złota wklejonych w plecione szkło. Jeśli się dobrze przyjrzeć można w nich dostrzec prawdziwe brylanty. Mozaikowe dzieła w centralnej nawie przedstawiają historie ze Starego Testamentu, w prezbiterium zaś i nawach bocznych z Nowego. Niektóre, w nawie głównej i części apsyd pochodzą z siedemnastego i osiemnastego wieku. 
    Doskonale wykonane mozaikowe malowidła zrobiły na mnie piorunujące wrażenie. Odbijające się w malusieńkich kawałeczkach szkła, złota i kamieni światło wydobywa z nich kolory od najciemniejszych do najjaśniejszych. Poza Sycylią, widziałam im podobne jedynie w Bazylice świętego Marka w Wenecji.

    Obok prezbiterium na uwagę zasługuje także stylowy pulpit i kandelabr wielkanocny oraz drewniany sufit nawy centralnej, dzieło artystów z północnej Afryki, prezentujący życie codzienne: sceny sądów, polowań, tańców, gier w szachy.

    Na drugim piętrze Palazzo Reale znajdują się apartamenty królewskie. Za salą Herkulesa, w której odbywają się zgromadzenia Regionalnej Rady Sycylii, przechodzi się do kolejnych pomieszczeń miedzy innymi do sal normańskich, sali wiatrów i sali Rogera II dekorowanej mozaikami w dwunastym wieku. Jednak w tych pomieszczeniach fotografowanie było zabronione. W sali parlamentu udało mi się zrobić trzy zdjęcia. Sfotografowałam samego Herkulesa umieszczonego w złotych ramach pomiędzy pasami fresków G.Velasqueza oraz jedną z dwunastu, siódmą pracę Heraklesa (rzymskiego Herkulesa) - schwytanie byka kreteńskiego a także fragment sali z trzema innymi pracami mitycznego siłacza.

Posty o Sycylii:
Wulkaniczne wyspy Morza Tyrreńskiego
Ponad Czasem i przestrzenią
Urzekła mnie Taormina
Sycylia - Erice
Etna, gorące serce Sycylii
Palermo 
Katedra w Monreale 
Syrakuzy - Park Archeologiczny Neàpol
Syrakuzy - Ortygia 
Noto
Katania
Kanion Alcantary